Przejdź do treści

Aktorzy-soliści Tadeusza Różewicza

PRZEMYSŁAW BLUSZCZ

(ur. 3 marca 1970 w Piotrkowie Trybunalskim), aktor Teatru Ateneum w Warszawie (od 2009). Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie, Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu (1997). Przez wiele laty związany z Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, gdzie stworzył ponad 40 ról, m.in. tytułowe role w Kordianie Juliusza Słowackiego (1999) i Otellu Szekspira (2006). Gra na scenach Teatru Współczesnego we Wrocławiu, Teatru Polonia i Teatru Studio w Warszawie. Ma na swoim koncie nagrody aktorskie festiwali teatralnych w Kaliszu, Zabrzu, Szczecinie i Bydgoszczy. Dwukrotny laureat nagrody za kreację aktorską w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej organizowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nagrodzony za debiut na 49. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W teatrze jednego aktora debiutował Samospaleniem Krzysztofa Szekalskiego (2013).

LIDIA MIKOŁAJEWNA DANYLCZUK

(ur. 26 listopada 1955 w Bronikach, Ukraina), absolwentka Instytutu Teatralnego im. Iwana Karpenki-Karego. Występowała w Odeskim Teatrze Muzyczno-Dramatycznym oraz Teatrze im. Łesia Kurbasa we Lwowie, gdzie była współtwórczynią wraz z Ireną Wolicką „Teatru w Koszyku” (1997) – tam właśnie pracuje nad współczesnymi adaptacjami klasycznych tekstów rodzimych i obcych. Debiutowała w teatrze jednego aktora spektaklem Białe motyle, plecione łańcuchy (1997) na podstawie listów i nowel Wasyla Stefanika. Zrealizowała monodramy: Na polu krwi (2001), Uśpienia (2003), Ryszard po Ryszardzie. Artystka wielokrotnie odwiedzała Polskę, występując na festiwalach m.in. w Lublinie, Gdańsku i we Wrocławiu. Laureatka Państwowej Nagrody Teatralnej im. Iwana Kotlarewskego, Zasłużona Artystka Ukrainy (2008). W roku 2017 dała premierę monodramu opartego na dramacie Stara kobieta wysiaduje.

WIESŁAW DRZEWICZ

(ur. 19 marca 1927 w Warszawie, zm. 31 grudnia 1996 tamże), absolwent PWST w Krakowie (1948), debiutował w Starym Teatrze, występował m.in. na deskach teatrów w Bydgoszczy, Toruniu, a od roku 1969 w stolicy, najdłużej w Studio i Komedii. Grał w dziesiątkach filmów i seriali, jednak najsilniej zapisał się w pamięci rolą dubbingową Gargamela w Smurfach. Jako pierwszy spośród aktorów występujących na wrocławskich spotkaniach teatrów jednego aktora przedstawił monodram Różewiczowski wg Śmiesznego staruszka (1966).

JÓZEF FRYŹLEWICZ

(ur. 1 marca 1932 w Nowym Targu, zm. 17 sierpnia 2018 w Konstancinie-Jeziornie) – polski aktor, poeta, prozaik i dramaturg. Ukończył łódzką filmówkę (1959), związany z teatrami warszawskimi, zagrał ponad 100 ról w filmie i telewizji. Za swoje role teatralne nagradzany, m.in. za rolę Konrada w Wyzwoleniu w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze na III Kaliskich Spotkaniach Teatralnych. Zrealizował monodram wg Śmiesznego staruszka (1968).

KRZYSZTOF GORDON

(ur. 14 lutego 1946 w Ostrowcu Świętokrzyskim), absolwent warszawskiej PWST (1968), aktor teatralny i filmowy, zadebiutował na scenie lubelskiego teatru im. Osterwy rolą Laertesa w Hamlecie w reż. Kazimierza Brauna, od 1970 związany nieprzerwanie z Teatrem Wybrzeże. W teatrze jednego aktora zadebiutował jako aktor dojrzałym monodramem Rolanda Topora Don Juan albo ja i ja (1999) w reżyserii Jerzego Krysiaka, gdzie grał jednocześnie kobietę i mężczyznę. Wystąpił także w stand-up comedy Szeks Show presents: Yorick, czyli wyznania błazna (2005, w reż. Moniki Strzępki), spektaklu wg scenariusza Andrzeja Żurowskiego, w którym towarzyszyły mu dwie girlsy-bliźniaczki. Spektakl kpił z polityki, seksu, strasznych mieszczan i duchowieństwa, prawie bez domieszki tekstu poza Szekspirem. W dorobku autora liczy się najnowszy monodram Śmieszny staruszek Tadeusza Różewicza (2015).

IRENA JUN

(ur. 17 października 1935 w Hrubieszowie), aktorka i reżyserka, ukończyła krakowską PWST (1958), po studiach w zespołach Teatru Zagłębia w Sosnowcu (1958-1959, debiutowała to rolą Maryny w Weselu), Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach-Radomiu (1959-1962, m.in. Balladyna) i Teatru Ludowego w Nowej Hucie (1962-1970, m.in. rola tytułowa w Ifigenii w Taurydzie Goethego), potem związana z warszawskimi Teatrem Klasycznym (1970-72) i Studio (od 1972, m.in. grała w Replice Józefa Szajny). Prowadzi też Jednoosobowy Teatr Poezji Ireny Jun – 15 tytułów w repertuarze teatru), wykłada na Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Zrealizowała, począwszy od Sonaty księżycowej Jorgosa Seferisa i Jannisa Ritsosa (1967, monodram nadal w repertuarze artystki), około 20 monodramów, m.in. Pastorałki polskie Jerzego Harasymowicza (1968, wersja telewizyjna w reżyserii Ireny Wollen, 1970), Czarownica musi przyjść wg Juliana Tuwima i Wacława Potockiego (1970), Bal u Salomona Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1974, wersja telewizyjna 1980), tryptyk Beckettowski: Nie ja. Kroki. Kołysanka (1985), Ballady i romanse i Pan Tadeusz Adama Mickiewicza (1991), Biesiadę u hrabiny Kotłubaj (2004), To Miłosz (2011). Wielokrotnie gościła na festiwalach teatru jednego aktora, uważana za „klasyka” gatunku. Występowała w monodramie wg dramatu Stara kobieta wysiaduje (1988).

LARYSA KADYROWA

(ur. 1943, w Taszkiencie), dorastała we Lwowie, tu ukończyła Studium Teatralne Teatru Dramatycznego im. Marii Zańkowieckiej (potem aktorka tego teatru, 1963-1992); absolwentka teatrologii w Kijowskim Instytucie Sztuki Teatralnej. Od 1993 aktorka Teatru Narodowego im. Iwana Franki w Kijowie, profesor Narodowej Akademii Muzycznej im. Piotra Czajkowskiego. Dyrektorka artystyczna festiwali teatralnych: „Bosforskie agony”, „Szewczenko w moim sercu” i Międzynarodowego Festiwalu Monodramów „Maria”, organizatorka i przewodnicząca jury ukraińskiego konkursu recytatorskiego poezji ukraińskiej i zagranicznej. Zrealizowała m.in. monodramy: List od nieznajomej, Fedrę, Posag miłości, Sarah Bernhardt – a jednak, Być, Nigdy za mną nie płaczcie, które prezentowała na międzynarodowych festiwalach w Jordanii, Holandii, Pakistanie, Czechach, Francji, Niemczech, USA, Polsce oraz w innych krajach. Od wielu lat gra monodram wg dramatu Stara kobieta wysiaduje (2010).

BOGUSŁAW KIERC

(ur. w 1943 r. w Bielsku-Białej) – aktor, reżyser, pedagog, poeta, krytyk literacki, wydawca utworów Rafała Wojaczka, dramaturg, scenarzysta. Po ukończeniu krakowskiej PWST od 1967 – z przerwami na pracę w teatrach Rzeszowa, Zielonej Góry i Wałbrzycha – związany z Wrocławskim Teatrem Współczesnym; w latach 1990-92 dyrektor Teatru Współczesnego w Szczecinie. W filmie pojawił się po raz pierwszy już podczas studiów w roli Krzysztofa Cedry w Popiołach Andrzeja Wajdy. Wydał ponad 20 tomików poezji, m.in. Nagość stokrotna (1971), Źródło światła (1988), Zaskroniec (2003), Plankton (2006); autor szkiców Przyboś i (1976), Teatr daremny (1980), Wzniosły upadek anioła (1992), Bazgroły dla składacza modeli latających (2021). W teatrze jednego aktora debiutował spektaklem opartym na poezji Juliana Przybosia Śmieszni z gniewu, a z bólu tak bliscy (1972), Przybosiowi poświęcił też spektakl Wzniosły upadek anioła (1991). Zrealizował także autorski monodram Zaskroniec (2003) i spektakle na podstawie poezji Adama Mickiewicza – Z Tobą ja gadam (1987), Mój trup (2008). Na scenie jednoosobowej dał m.in. autorskie spektakle Manatki i To wszystko. O fenomenie teatru Bogusława Kierca traktuje książka Tomasza Miłkowskiego Zakochany pielgrzym (2014), wydana w serii „Czarna książeczka z Hamletem”. Trzykrotnie grał Głodomora w inscenizacjach Odejściu głodomora, a po latach przygotował spektakl jednoosobowy Odejście głodomora (2016), a następnie jego nowy wariant Powroty do Odejścia Głodomora (2021).

WIOLETA KOMAR

(ur. 22 października 1980 w Miastku), absolwentka wiedzy o teatrze (Akademia Teatralna w Warszawie) oraz resocjalizacji (Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku). Związana z Ośrodkiem Teatralnym „Rondo” (od 2000), recytatorka i aktorka, a od 2004 – instruktor teatralny, założycielka grupy teatralnej Słudzy Lorda Szambelana. Prowadzi warsztaty recytatorskie, organizuje festiwale sztuki słowa i teatralne. Zrealizowała Biały na białym (2004), Grzech (2005, 35. OFTJA – „Szczebel do kariery”, Wrocław 2006), Przyj dziewczyno przyj… (2007, Nagroda 36. OFTJA, Wrocław 2007), Psychosis (2008) i Diva (2010).

WIESŁAW KOMASA

(ur. 15 stycznia 1949 w Wiśniczu), aktor i reżyser teatralny, także pedagog. Ukończył krakowską PWST (1971). Po studiach związany z teatrem w Kaliszu (1971-73) i poznańskim Teatrem Nowym (1973-88), przez wiele lat współpracował z reżyserem Januszem Wiśniewskim (Balladyna, 1979, Panopticum á la Madame Tussaud, 1982, Modlitwa chorego przed nocą, 1987, Olśnienie, 1989, Quo vadis, 2013); od roku 1989 występuje w teatrach warszawskich, m.in. we Współczesnym, Narodowym i Polskim, w swoim dorobku ma ok. 30 ról w spektaklach telewizyjnych. Twórca kilku spektakli jednoosobowych, wyróżnianych na festiwalu we Wrocławiu: Wołający (1971), Moja bajka (1972), Odejście Kaina Marianny Bocian (1973), Z kilkoma małymi poprawkami wg Andrzeja Pastuszka (1975), Moje źródła (1986), Dopokąd idę (2003), Yorick (2006) i Różewiczogranie (2015). W serii „Czarna książeczka z Hamletem” ukazała się książka Katarzyny Flader-Rzeszowskiej Wędrowanie… Jednoosobowy teatr Wiesława Komasy (2014).

JÓZEF KOSTECKI

(właściwie Józef Kostuch, ur. 26 lutego 1922 w Krakowie, zm. 18 sierpnia 1980 w Warszawie), przez wiele lat związany ze stołecznym Teatrem Ateneum. Kinomani zapamiętali go dzięki roli księcia Witolda w filmie Krzyżacy. Pierwszy w historii Staruszek w Śmiesznym staruszku (1965).

BERNARD KRAWCZYK

(ur. 20 m,aja 1931 w Podłężu Szlacheckim, zm. 12 sierpnia 2018 w Katowicach), w pamięci widzów zapisał się rolami w filmach Kazimierza Kutza (Sól ziemi czarnej, 1969, Perła w koronie, 1971). Swoją drogę zawodową związał z Teatrem Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, gdzie przez wiele lat grał z powodzeniem główne role w sztukach Fredry, Becketta, Ionesco, Mrożka, Gombrowicza i Różewicza – m.in. Bohater w Kartotece (1965), Henryk z Wyszedł z domu (1985). Do końca życia aktywny zawodowo na macierzystej scenie. Na swój benefis wybrał Śmiesznego staruszka (2015).

JAN WOJCIECH KRZYSZCZAK

(ur. 29 lipca 1942 w Jakubowicach k/Lublina), początkowo amator współpracujący (od 1968) z Estradą Lubelską; zrealizował wówczas monodramy: Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Rozkosze kultury, a także, nagrodzone na zgorzeleckim OSATJA, Stary wg Juliana Kawalca (1971) i Obronę Sokratesa (Grand Prix, 1972). Uzyskał eksternistycznie dyplomy artysty estrady (1972) i artysty dramatu (1976). Zrealizował 10 spektakli jednoosobowych, odnosząc sukcesy monodramami Kirelejson, Dzieje Lejzorka (1974, 2002), Powrót gefrajtra Müllera (1975). Związany z teatrami w Gorzowie Wielkopolskim, Białymstoku, Szczecinie, Wrocławiu i Lublinie – do dzisiaj w zespole Teatru im. Juliusza Osterwy. Zagrał kilkadziesiąt ról, m.in. XX w Emigrantach Mrożka, On w Ławeczce Gelmana (1985), Dulski w Moralności pani Dulskiej. W Lublinie założył prywatny Teatr Kameralny (1992), na którego dwudziestolecie wystawił Śmiesznego staruszka (2012).

TADEUSZ MALAK

(ur. 9 lutego 1933 w Żninie, zm. 26 stycznia 2017 w Krakowie), aktor, reżyser, pedagog. Ukończył Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Poznaniu (1956), w 1958 zdał eksternistyczny egzamin aktorski, w 1973 eksternistyczny egzamin reżyserski. Autor książki Teatr jednego aktora. Refleksje krytyczne (1985). W czasie studiów związany z akademickim teatrem „Kuźnica”, w 1957 roku zrezygnował z pracy naukowej na rzecz sceny. Przez 6 lat związany z Teatrem Rapsodycznym, gdzie zagrał m.in. Tadeusza w Panu Tadeuszu, Tristana w Tristanie i Izoldzie i Gustawa-Konrada w Dziadach (1961), a od roku 1964 (niemal bez przerwy) w Starym Teatrze, także jako reżyser. W teatrze jednego aktora zasłynął monodramem W środku życia (1965), opartym na tekstach Tadeusza Różewicza, a także Trenem andaluzyjskim wg Garcii Lorki, Obroną Templariuszy Zbigniewa Herberta, Małym Księciem wg Antoine’a Saint Exupéry (1975). O aktorskie jednoosonbowym Tadeusdza Malaka traktuje książka Katarzyny Flader–Rzeszowskiej Wypowiedzieć człowieka. Poezjoteatr Tadeusza Malaka (2016).

WOJCIECH PSZONIAK

(ur. 2 maja 1942 we Lwowie, zm. 19 października 2020), dorastał na Górnym Śląsku, absolwent szkoły muzycznej i PWST w Krakowie (1968), aktor teatralny i filmowy, pedagog. Przez pewien czas grał w orkiestrze wojskowej, występował w teatrach amatorskich i studenckich, był założycielem kabaretu „Czerwona żyrafa” (1961). Podczas studiów aktorskich współtworzył teatr STU. Przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie (debiutował w Klątwie w reżyserii Konrada Swinarskiego, 1968) i Teatrem Powszechnym w Warszawie (m.in. Robespierre w Sprawie Dantona, 1975, Randley Mac Murphy w Locie nad kukułczym gniazdem, 1977, Papkin w Zemście, 1978), a także Kabaretem Pod Egidą. W latach 80. wyjechał do Francji, gdzie kontynuował karierę aktorską (m.in. role w Królu Ubu w reżyserii Rolanda Topora w paryskim Teatrze Chaillot, 1992); od lat 90. występuje zarówno we Francji jak i w Polsce. Zagrał w kilkudziesięciu filmach, m.in. w Diable (1972) Andrzeja Żuławskiego, Ziemi obiecanej (1974), Dantonie (1983) i Korczaku (1990) Andrzeja Wajdy, Austerii (1982) Jerzego Kawalerowicza. Oprócz Śmiesznego staruszka w Teatrze TV (1971) zrealizował Belfra (2004), monodram, z którym przez wiele lat występował w różnych zakątkach Polski

WOJCIECH SIEMION

(ur. 30 lipca 1928 roku w Krzczonowie, na Lubelszczyźnie, zm. 24 kwietnia 2010 w Warszawie, nie odzyskując przytomności po wypadku samochodowym), aktor teatralny i filmowy, reżyser, scenarzysta, pedagog, pisarz, znawca sztuki, wieloletni wykładowca warszawskiej PWST, założyciel i dyrektor Teatru Stara Prochownia w Warszawie (1972-2002), twórca Wiejskiego Muzeum Sztuki w Petrykozach na Mazowszu. Przez trzy lata studiował na Wydziale Prawa lubelskiego UMCS (1947-50), uczęszczał na zajęcia do Studia Dramatycznego Karola Borowskiego. W 1951 roku ukończył warszawską PWST. Aktor stołecznych teatrów (Ateneum, Młodej Warszawy, Komedia, Narodowego, Powszechnego i Ludowego), gościnnie występował w całej Polsce. W latach 60. związany z STS-em, gdzie stworzył m.in. legendarny spektakl Wieża malowana (1959). Występował także w kabarecie „Pod Egidą”. Stworzył wiele znaczących kreacji teatralnych (Chochoł w Weselu Stanisława Wyspiańskiego, 1963, Józef w Żywocie Józefa Mikołaja Reja, 1965, Bohater w Kartotece Tadeusza Różewicza, 1973), sławą okrywając się szczególnie jako twórca ponad 50 monodramów, m.in.: Zdrada (1961), Śmieszny staruszek (1968), Jak to było naprawdę (1972), Mironczarnia (1984). Miał za sobą ponad 100 ról filmowych. Laureat Nagrody Boya za osiągnięcia w stylizacji ludowej (1962). W serii Czarna Książeczka z Hamletem ukazała się monografia Tomasza Miłkowskiego Teatr Siemion (2009).

KAMIL SUSZCZYK

(ur. 1 lipca 1995 w Częstochowie), ukończył studia aktorskie w Akademii Teatralnej w Warszawie (2019). Debiutował w Elementarzu Brabary Klickiej w reżyserii Piotra Cieplaka w Teatrze Narodowym (2017), aktor Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego. Głodomór to jego pierwszy krok w teatrze jednego aktora (2018).

ZBIGNIEW ZAPASIEWICZ

(13 września 1934 – 14 lipca 2009, Warszawa), aktor, reżyser i pedagog teatralny. Całe życie związany z teatrami warszawskimi debiutował w Teatrze Młodej Warszawy (1956). Podziwiany za maestrię techniczną, mistrzowskie operowanie głosem i głębię interpretacji, osiągał wyżyny sztuki aktorskiej w teatrze (m.in. Pijak w Ślubie, 1974, i Leon w Kosmosie Witolda Gombrowicza, 2005, Paganini w Rzeźni Sławomira Mrożka, 1975, w reż. Jerzego Jarockiego, 2002), tytułowy Pan Jowialski (w reż. Kazimierza Dejmka, 1992), w filmie (Za ścianą Krzysztofa Zanussiego, 1972, Bez znieczulenia Andrzeja Wajdy, 1978) i w telewizji (Kułygin w Trzech siostrach Antona Czechowa w reż. Aleksandra Bardiniego, 1974, Brudas w Mojej córeczce Tadeusza Różewicza, 2000, Norman w Nad Złotym Stawem, 2005). Należał do najlepszych polskich recytatorów, niedościgniony w Kwiatach polskich Juliana Tuwima i monodramach opartych na poezji Zbigniewa Herberta (Pan Cogito, 1974, wersja telewizyjna 1981) i spektaklach dwuosobowych (Pan Cogito szuka rady, 1984, z Ewą Dałkowska, Powrót pana Cogito, 1992, z Olgą Sawicką). Swój jubileusz aktorski obchodził jednoaktówkami Becketta na scenie Teatru Powszechnego (2005). Dwukrotny laureat Nagrody Boya za wybitne osiągnięcia aktorskie (1972, 2006). Główna rola w Śmiesznym staruszku w Teatrze Dramatycznym m.st, Warszawy (1970) nie była w zasadzie monodramem, ale ciężar odpowiedzialności skupiony na tej postaci pozwala na omówienie tego spektaklu wśród realizacji monodramatycznych.

[Na zdj: Irena Jun w spektaklu Stara kobieta wysiaduje, Teatr w Oknie, 2021 – fot. Sebastian Góra.]

Leave a Reply