8 sierpnia 2022 w hospicjum oświęcimskim zmarła ZOFIA POSMYSZ – 23 sierpnia ukończyłaby 99 lat. Była więźniarka Auschwitz i innych obozów śmierci, cudem ocalona od zagłady, autorka nieśmiertelnej „Pasażerki” niemal całe życie poświęciła utrwalaniu pamięci o strasznych cierpieniach więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. Jako pisarka oddala tej tematyce pióra, spotykała się setki razy z młodzieżą, udzielała głębokich wywiadów, pisała nowe książki i słuchowiska.
Pozostanie w naszej sercach jako obdarzona wielką kulturą osobistą, niezłomna duchowo i wierna swemu posłannictwu humanistka i serdeczny człowiek. Żegnamy jedną z najwspanialszych strażniczek pamięci, obdarzoną czułością i empatią wybitną pisarkę, Honorową Obywatelką Miasta Oświęcimia, Damę Orderu Orla Białego 2020
Zofia Posmysz – ur. 23 sierpnia 1923 roku w Krakowie, pisarka, autorka scenariuszy filmowych, słuchowisk radiowych i widowisk Teatru TV, reporterka i redaktorka radiowa. W 1942 roku, za posiadanie ulotek ZWZ, została aresztowana i uwięziona w krakowskim więzieniu Gestapo przy ul. Montelupich, po czym zesłana do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie przebywała do ewakuacji w styczniu 1945 roku. Następnie znalazła się w Ravensbruck, w tym w filii obozu w Neustadt Glewe, skąd została wyzwolona 2 maja 1945 roku. W Auschwitz przeżyła dwa miesiące kompanii karnej, dwa razy ratował ją od śmierci lekarz więzień dr Janusz Mąkowski. Debiutowała w 1945 roku w „Głosie Ludu” artykułem o esesmanach z załogi KL Auschwitz, postawionych w Niemczech przed sądem. Tekst podpisała numerem obozowym: 7566. W 1952 roku podjęła pracę w Polskim Radiu, najpierw w dziale oświatowym, a po dwóch latach w dziale literackim redakcji reportażu, której w 1958 roku została kierowniczką. W 1960 roku została współautorką i kierowniczką zespołu przygotowującego powieść radiową z życia wsi „W Jezioranach”. Pierwszym słuchowiskiem Zofii Posmysz była „Pasażerka z kabiny 45” z 1959 roku. Rok później powstało – także na podstawie obozowych doświadczeń – słuchowisko, a następnie opowiadanie „Ave Maria”, o dziewczynie, która pierwszy raz w życiu zetknęła się z muzyką w Birkenau, wzięła u więźniarek lekcje klasycznego śpiewu i przeżyła obóz dzięki temu, że występowała na koncertach z lagrową orkiestrą. Zajmowała się też tematyką współczesną. Napisała kilkanaście słuchowisk opublikowanych w tomie „Miejsce na ścianie” , a następnie opowiadanie „Szczęście pani Janiny” stało się podstawą scenariusza filmu Janusza Weycherta „Cierpkie głogi” (1966). Z kolei słuchowisko „Palę Martina Edena” stało się podstawą scenariusza filmu „Mały” Juliana Dziedziny (1970). Napisała też powieści o tematyce współczesnej, „Mikroklimat” (1975) i „Cena” (1978), „Wdowa i kochankowie” (1988), dwa tomy opowiadań „Przystanek w lesie” (1965). Poza „Pasażerką” tematyce obozowej poświęciła powieść „Wakacje nad Adriatykiem” (1970) i opowiadanie „Ten sam doktor M”. We wspomnieniach „Do wolności, do śmierci, do życia” opowiedziała o losach więźniarek wracających w 1945 roku do kraju z obozu w Neustadt Glewe do Polski przez tereny opanowane przez żołnierzy radzieckich. W opowiadaniu z 2008 roku „Chrystus oświęcimski” pisarka nakreśliła historię lagrowego talizmanu – medalika wykonanego w warsztatach Auschwitz. W 2010 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie, w reżyserii Davida Pountneya, odbyła się premiera opery Mieczysława Wajnberga „Pasażerka” (1968) opartej na wydanej w 1962 roku i przetłumaczonej na kilkanaście języków powieści „Pasażerka”. W 1962 roku, na podstawie scenariusza napisanego wspólnie z Zofią Posmysz, Andrzej Munk kręcił głośny film o tym samym tytule, ukończony po śmierci reżysera przez Witolda Lesiewicza. Kilka lat temu opublikowała wywiad-rzekę „Królestwo za mgłą”, który z autorką „Pasażerki” przeprowadził Michał Wójcik (2017).
