Andriej MOSKWIN pisze z Bratysławy:
2020 rok został uznany przez rząd Republiki Słowackiej Rokiem Słowackiego Teatru. Powodem jest 100. rocznica otwarcia Słowackiego Teatru Narodowego (1 III 1920). Z tej okazji Muzeum Historyczne Słowacji wraz z Instytutem Teatralnym zorganizowały wystawę pt. „Teatralne stulecie: ślady i relacje”. Autorką koncepcji i kuratorką została teatrolożka i członkini Instytutu Teatralnego Zuzana Nemcová Guliková. Jubileusz ten, zdaniem kuratorki, należy rozumieć znacznie szerzej – jako święto całego teatru słowackiego. Swoimi początkami sięga on 1830 roku, kiedy po raz pierwszy przez teatr amatorski została wystawiona sztuka słowacka w ojczystym języku. Miało to miejsce 22 sierpnia w mieście Liptovský Mikuláš.
Wystawa została podzielona na 17 części i ma trzynastu kuratorów. Przeważnie są to pracownicy Instytutu Teatralnego. Opiekę na całością pełniła dyrektorka Instytutu – Vladislava Fekete. Każda część nosi odrębny podtytuł: 1. Początki; 2. Słowacki teatr przed powstaniem sceny zawodowej: 1830-1919; 3. Otwarcie Słowackiego Teatru Narodowego i nadanie mu cech słowackości; 4. Rozwój sieci teatrów po roku 1944; 5. Teatralna architektura; 6. Dramat(gr. drama), rodzaj literacki (obok epiki i liryki), obejmuj... More słowacki; 7. Teatr dramatyczny; 8. Opera; 9. Operetka i musical; 10. Teatr tańca i pantomima; 11. Współczesne formy teatru; 12. Teatr lalek; 13. Nowy teatr słowacki; 14. Historia teatralnej krytyki; 15. Teatralne festiwale; 16. Teatr a widz; 17. Teatralny plakat. Prace przygotowawcze trwały ponad rok, a instalacja ekspozycji zajęła dwa miesiące. Projekt ekspozycji zaproponował scenograf Boris Kudlička, od wielu lat pracujący w Polsce. Wyznał, że chętnie podjął się tak interesującego zadania. Chociaż nie oczekiwał, że będzie ono tak ogromne. Przeglądając setki materiałów, musiał znaleźć główną oś ekspozycji, która łączyłaby wszystkie bardzo różne zagadnienia. Tą osią stała się dla niego droga, która ma prowadzić widza przez historię, gatunki, poznawać go z wielkimi postaciami słowackiego teatru…
Na wystawie można obejrzeć plakaty, afisze, zdjęcia, ale także elementy scenografii, lalki, kostiumy, rękopisy reżyserskie. Wystawa pozwala zrozumieć skalę, na którą rozwijała się sztuka teatralna w XIX i XX wieku, uświadomić sobie jej rolę i miejsce w słowackim społeczeństwie. Zabrakło natomiast rozdziału, poświęconego obecności teatru słowackiego za granicą, jego rozpoznawalności w świecie. Przecież sam Boris Kudlička jest dobitnym tego przykładem.
Andriej Moskwin
