Monografia Aleksandra Zelwerowicza

Z okazji przyznania Barbarze Osterloff nagrody Książki Roku za monografię „Aleksander Zelwerowicz” przedrukowujemy recenzję dzieła z Magazynu Lietrackiego „Książki”:

Trudno dociec, dla jakich przyczyn nie powstała wcześniej monografia Aleksandra Zelwerowicza (1877-1955), artysty giganta, który swoją sztuką aktorską i reżyserską, talentem organizacyjnym (dyrektor wielu teatrów) i pedagogicznym (twórca szkolnictwa teatralnego) odcisnął wyraziste piętno na polskim życiu teatralnym – pisze Tomasz Miłkowski w Magazynie Literackim Książki.

Trudu tego podjęła się Barbara Osterloff, z natury rzeczy opisująca dokonania Zelwerowicza nie z autopsji, ale z pieczołowicie gromadzonej dokumentacji, także rozmów toczonych ze świadkami epoki. Rozmach tego przedsięwzięcia budzi niekłamany szacunek: dwa obszerne tomy, niemal 1000 stron druku, gęstych od zdjęć, faktów, cytatów, solidnych przypisów to efekt tej imponującej pracy, dającej świadectwo przedniemu artyście, jednemu z największych w historii polskiego teatru.

 

Zdumiewająca i wręcz niewiarygodna zdaje się być jego pracowitość, zwłaszcza w pierwszej fazie kariery, kiedy będąc aktorem na dorobku w ciągu jednego sezonu potrafił wystąpić w kilkudziesięciu inscenizacjach. Zdumiewa także zasięg podejmowanych prac: od ściśle aktorskich po wyraźnie organizacyjne, a w każdej dziedzinie poparte talentem i odpowiedzialnością. Autorka monografii daleka jednak jest od budowy pomnika ze spiżu bez jednej skazy czy rysy. Z uczciwością badaczki referuje osiągnięcia, ale i klęski artysty, jego porażki, które dla człowieka sztuki bywają ważniejsze od sukcesów. Ta zaświadczana na każdym kroku metrykalność analizy, wierność faktom, prezentacja rozmaitych punktów widzenia jest siłą tej księgi, oddającej zasługi artyście.

 

Na koniec, przeprowadziwszy czytelników przez wszystkie etapy biografii Zelwerowicza, w tym piękną kartę okupacyjną, ukazawszy rozmaite jego wcielenia artystyczne i rozebrawszy na czynniki cechy jego sztuki aktorskiej tak pisze Barbara Osterloff: „Ten człowiek wiele widział, wiele doświadczył, wiele dokonał. Był wielkim aktorem, kimś, kto nie tylko grał, ale przede wszystkim działał. W historii polskiego aktorstwa, która wciąż jest do napisania, jego nazwisko zajmuje miejsce poczesne i nienaruszalne, a jego biografia przynależy nie tylko do dziejów polskiego teatru, lecz również do historii polskiej inteligencji”.

Tomasz Miłkowski

 

 

 

Aleksander Zelwerowicz

Barbara Osterloff

 

Wydawca Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza

 

Miejsce wydania Warszawa

ISBN 978-83-927763-2-1

Liczba stron 480

Rok wydania 2012

Tomasz Miłkowski
Magazyn Literacki Książki nr 3
23-04-2012