Przejdź do treści

czysta forma

pojęcie należące do podstawowych kategorii estetyki (patrz:) Stanisława Ignacego Witkiewicza, której istotą było wskazanie na niezależność walorów artystycznych od sfery bezpośrednio-praktycznej (życiowej). „Czysta Forma – wyjaśniał Jan Błoński – to taki układ składników dzieła (dźwięków w muzyce, barw i kształtów w malarstwie), który zapewnia i twórcy, i odbiorcy odczucie jedności w wielości. Mianowicie: po pierwsze, odczucie koniecznego, chociaż intelektualnie niewytłumaczalnego związku wszystkich elementów dzieła; po drugie zaś – niepojętego, ale niewątpliwego związku danej osobowości (Istnienia Poszczególnego) z całokształtem świata, przepływającego swą mnogością w nieskończoność”. Kategorię cz.f. stosował Witkiewicz także w odniesieniu do teatru, choć wskazywał na pojawianie się pewnych trudności: „możliwe jest powstanie Czystej Formy w teatrze za cenę deformacji psychologii i działania. Sztukę taką można sobie wyobrazić w zupełnej dowolności absolutnie wszystkiego z punktu widzenia życia, przy niezmiernej ścisłości i wykończeniu w powiązaniach akcji”.