Przejdź do treści

Bohomolec Franciszek

(1720-1784), profesor retoryki w kolegiach jezuickich w Wilnie i Warszawie, redaktor (zob.:) „Monitora”, a po kasacie zakonu jezuitów zarządca Drukarni Nadwornej, bywalec obiadów czwartkowych. Zasłynął jako pierwszy utalentowany komediopisarz polski, zrazu autor sztuk dla teatrów szkolnych (por.: komedie konwiktowe), a następnie pod koniec lat 60. i w latach 70. XVIII w. główny dostawca sztuk dla Teatru Narodowego, m.in. autor „Małżeństwa z kalendarza”, „Pana dobrego”, „Pijaków” i „Autora komedii”. Stworzył pierwszy kanon komediowy, dostosowany do dydaktycznych potrzeb wieku. W swoich komediach poddawał krytyce zacofanie, cudzoziemszczyznę i pospolitą głupotę szlachetnie urodzonych. Komedie te, o na ogół schematycznej akcji (podział charakterów czarno-biały, znaczące nazwiska, intryga często związana z konkurencją dwóch kawalerów o rękę posażnej panny), wyróżniają się dbałością o język i charakterystykę postaci. Na szczególną uwagę zasługują postaci subretek, czyli energicznych panien służących, które pełnią rolę dobrych duchów swych chlebodawczyń, doprawadzając konflikty do szczęśliwego rozwiązania. Bohomolec w swojej twórczości korzystał z wzorców ustalonych przez klasycyzm francuski i Moliera, zgodnie jednak z wymogami czasu podporządkowując swój talent dydaktyce reformatorskiej. Pisał o tym wprost w dedykacji do tomu swych „Komedii na teatrum”: „Śmiejąc się z cudzych przywar poznaje człek swoje, dziwując się cnocie żywo odmalowanej zabiera chęć do niej. Krótko mówiąc częstokroć jedna komedia prędzej człowieka oświeci niż wielkie tomy nauk moralnych”.