Zarząd polskiej sekcji IATC/AICT (Klubu Krytyki Teatralnej) przyznał Annie Lutosławskiej Nagrodę im. Ireny Solskiej za całokształt dorobku artystycznego na scenach polskich. Nagroda została ustanowiona przed kilku laty z myślą o wyróżnianiu wybitnych polskich aktorek, których twórczość wywarła znaczący wpływ na rozkwit sztuki aktorskiej. Laureatką pierwszej edycji Nagrody (2010) była Danuta Szaflarska.
Dorobek artystyczny, pedagogiczny i literacki Anny Lutosławskiej stawia ją w rzędzie najwybitniejszych artystek teatru, które łączyły aktywną obecność na scenie z pasjami pedagogicznymi, misją społeczną i darem utrwalania swoich obserwacji słowem – najświeższym dowodem tej zdolności jest wydana w tym roku roku książka wspomnieniowa Skojarzenia zapisane w brulionie.
„Ustawiają się szeregiem głośne w swoim czasie przedstawienia teatru małych form i programy poezji – pisała w refleksjach na temat tej książki Bożena Frankowska – w teatrze, w Polskim Radiu, Telewizji Polskiej (tzw. Estrada Poetycka), a więc Sity w Zamienionych głowach wg Tomasza Manna, Róży w Cudzoziemce wg Marii Kuncewiczowej, Grety w Dullet Griet Stanisława Grochowiaka, bohaterki przedstawienia Bohiń wg Tadeusza Konwickiego oraz montaże poezji Marii Jasnorzewskiej – Pawlikowskiej (Nietrwała i trwożna, Drzewa kwitną bez ciebie), Bolesława Leśmiana (Dusiołek i inni, Nie ma ptaków połowicznych), Mieczysława Jastruna (Czas nienawistnie zakochany), Wisławy Szymborskiej (Obmyślam świat), poezji żydowskiej, amerykańskiej, rosyjskiej – Anny Achmatowej, Maryny Cwietajewej, Aleksandra Błoka, Sergiusza Jesienina, poezji polskiej „Gdzie ptaki wracają – recytowane na estradach, nagradzane na festiwalach w Krakowie, Szczecinie, Wrocławiu, emitowane przez Polskie Radio, prezentowane w Telewizji Polskiej, grane na koncertach w polskich kościołach Londynu, w Polskich Ambasadach i dla Polonii w Afryce, w Wiedniu, Londynie… Tu także objawia się program Dotknij twarzy człowieka wg poezji i listów Karola Wojtyły „piękny moralitet, głęboko sięgający w sprawy polskie. (…) Gdy na zakończenie organy zagrzmiały Bogurodzicą, emigracyjna publiczność, głęboko wzruszona, niejednokrotnie wycierała łzy” (s. 89-90).
Dziś nagrania (istniejące!) tych programów powinny być możliwe do kupienia jako wzór poetyckich scenariuszy i wzór posługiwania się polskim słowem. To ważne, bo polskie słowo jako nośnik istotnych znaczeń i poezji – jest współcześnie zatracane, nawet w powołanych do jego pielęgnacji instytucjach, jak radio, szkoła, teatr – pod wpływem reklamy i różnych „okienek idioty”.
Anna Lutosławska zapisała się w pamięci wieloma rolami, których swego rodzaju symbolem stał się monodram wg Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej, prezentowany na scenie krakowskiej Miniatury i w wielu zakątkach Polski. Na jednym z pierwszych przedstawień byli obecni Państwo Maria i Jerzy Kuncewiczowie. Spektakl otrzymał Wielką Nagrodą Publiczności na XIII festiwalu TMF w Szczecinie, a odtwórczyni głównej roli Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki.
Anna Lutosławska
|
Urodzona w 1928 roku w Krakowie, gdzie rozpoczęła karierę aktorską, występując na scenach Wesołej Gromadki (1945), Studia Aktorskiego przy Starym Teatrze (1945), Teatru Kameralnego TUR (1946-1947), Teatrach Dramatycznych (1952-1953), Teatru im. Juliusza Słowackiego (1954-1955, 1973-1981) oraz Teatru Ludowego (1957-1967). Później występowała we Wrocławiu (u Krystyny Skuszanki), m.in. w Państwowym Teatrze Dolnośląskim (1947-1951), Teatrze Polskim (1969-1972) oraz w Teatrach Dramatycznych (1951, 1967-1968). Do jej najbardziej znanych ról należą: Vivia Warren w Profesji pani Warren (1954), Grusza Wachnadze w Kaukaskim kredowym kole (1955), Panna Młoda w Weselu (1956), Księżniczka Wiśniowiecka w Śnie srebrnym Salomei (1959), Kassandra w Orestei (1960), Viola w Wieczorze Trzech Króli (1961), Rozalinda w Jak wam się podoba (1965), Idalia w Fantazym (1968), Rachel w Weselu (1973) oraz tytułowe w Antygonie (1964), Fedrze (1970), Wasantasenie (1971, 1973). Występowała także w monodramach według Grochowiaka, listów Pawlikowskiej, prozy Manna i Cudzoziemki Kuncewiczowej (1977). Ten ostatni otrzymał Wielką Nagrodę Publiczności na XIII festiwalu TMF w Szczecinie, a odtwórczyni Róży – nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Występowała w spektaklach telewizyjnych: Kandydzie (1969), Orfeuszu i Eurydyce (1970), Nietrwałej i trwożnej (1970), Zamienionych głowach (1972), Legendzie o Putyfarze (1988), Rodzynkach z migdałami (1991) i innych. W dorobku artystycznym ma również role filmowe; wystąpiła jako Urszula w Ostatnim etapie (reż. Wanda Jakubowska, 1947), Józia Zabielska w Historii współczesnej (reż. Wanda Jakubowska, 1960), zakonnica w Daleka jest droga (reż. Bogdan Poręba, 1963), nauczycielka w Czterej pancerni i pies (reż. Konrad Nałęcki, 1966) oraz w Zarazie (reż. Roman Załuski, 1971). W roku 1955 otrzymała wyróżnienie zespołowe w sekcji teatru za rolę Gruszy w Kaukaskim kredowym kole Bertolda Brechta(1898-1956) niemiecki poeta, prozaik, dramaturg i inscenizat... More w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. W roku 1970, na V Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu, została nagrodzona za monodram Zamienione głowy według Tomasza Manna. W roku 1971 otrzymała „Brązową Iglicę”, a rok później Złoty Krzyż Zasługi. Za rolę Idalii w Fantazym w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, otrzymała nagrodę na VI Opolskich Konfrontacjach Teatralnych (1980). W latach 60. XX wieku, wraz z pisarzem Stefanem Otwinowskim, prowadziła program w telewizji poświęcony tańcu i dobrym obyczajom. W latach 1972-1982 była pedagogiem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, później Uniwersytetu Jagiellońskiego, a obecnie wykłada w Ignatianum. Przez dłuższy czas przebywała w Afryce Północnej, skąd przesyłała korespondencję do „Dziennika Polskiego”. Publikowała również na łamach „Teatru” i „Sceny”. Zrealizowała sztuki kameralne w teatrach Krakowa i Londynu, a także Estrady Poetyckie w TV Kraków i TV Wrocław. W ostatnich latach pisze i nagrywa bajki dla dzieci: Opowieści biblijne (Kraków 2004), Bajki na przedsenek (Kraków 2004), Pamiętnik psa Aresa pisany w Afryce i Krakowie (Kraków 2006), Opowieści Starego Testamentu (Kraków 2008), Pamiętnik znaleziony na lotnisku (Kraków 2008). |
