Przejdź do treści

Lektury Yoricka: Solidarność. Drugie starcie

Ukazały się dwa monograficzne numery kwartalnika (11. i 12.) „nowynapis” poświęcone Solidarności i czasom stanu wojennego. Numer 11. koncentruje się wokół kroniki wydarzeń, zapisów pamiętnikarskich, literatury faktu. Opatrzony został pokaźnym wyborem fotografii ilustrujących tamte lata i czasy internowania działaczy opozycji.

Numer 12. poświęcony został literaturze i sztuce. W dziale dramat kwartalnik publikuje szkice poświęcone tetrowi i dramatowi tamtych lat. Tadeusz Kornaś w szkicu „Współuczestnicy narodowej niezgody. Teatr stanu wojennego portretuje teatr stanu wojennego zarówno ten oficjalny (m.in. głośna „Antygona” Andrzeja Wajdy w Starym Teatrze), jak i półlegalny (działający przy kościołach) czy podziemny (teatr domowy), zarysowując skalę tego zjawiska. Autor przypomina pokrótce dzieje bojkotu telewizji przez środowisko aktorskie. Tomasz Milkowski w przekrojowym eseju Odwrót bohaterów. Dramaturgia stanu wojennego charakteryzuje dramaturgię pierwszej połowy lat 80. na podstawie publikowanych utworów w miesięczniku „Dialog”, a także niepublikowanych, ale wystawianych w teatrach nowych dramatów. Wspólną cechą tych tekstów – w opinii autora – jest wyraźna abdykacja bohaterów, których zastępuje opis skomplikowanego tła społecznego, politycznego i kulturowego. Ciekawy aspekt twórczości inspirowanej wydarzeniami tego okresu podejmuje Marcin Miętus w analitycznym artykule Przetwarzanie mitu. Pamięć i niepamięć w dramatach i „Solidarności”, skupiając uwagę na dwóch dramatach Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk: Popiełuszko. Czarna Msza (2012) i Kuroń. Pasja według św. Jacka (2016).

Dział zamyka słuchowisko satyryczne Skona wrona Pawła Tomczyka, dziennikarza rozpoczynającego tuż przed stanem wojennym swoją prace zawodową, i komentarz młodego krytyka Adama Karola Drozdowskiego, urodzonego już po stanie wojennym, Satyra na wszystko. Tekst słuchowiska został zakwalifikowany w roku 2000 do półfinału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej, choć obarczony jest licznymi uproszczeniami i schematyzmem ujęcia postaci (dotyczy to w szczególności przedstawicieli aparatu partyjnego i aparatu bezpieczeństwa). Oparty jest na autentycznym zdarzeniu, ale jego siła słabnie wraz z rosnącą potrzebą wyrażenia przez autora pretensji po adresem dawnych i nowych elit politycznych. Mimo tych wad redakcja zdecydowała się na publikację utworu, będącego zapisem niewygasłych pretensji i resentymentów znacznej części pokolenia dorastającego w stanie wojennym, zapewne także ze względu na dokumentacyjną wagę tego świadectwa. Drozdowski broni słuchowiska, dostrzegając jego liczne niedoskonałości, doceniając jednak ładunek satyryczny, który woli od martyrologicznego patosu, odstręczającego młodych ludzi od spotkań z nieodległą historią.

Yorick

„nowynapis” nr 11 i nr 12: Solidarność. Drugie starcie, redaktor naczelny Józef Maria Ruszar, Instytut Literatury, Kraków 2021.

Leave a Reply