Przejdź do treści

Krzycz, Polsko?

Tomasz Miłkowski pisze o spektaklu „Krzyczcie, Chiny” na łamach „Przeglądu”:

Tak nie nazwał tego spektaklu Paweł Łysak, choć mógłby, bo jego temat, krzywda najuboższych i bezbronnych (ale do czasu) ma wymiar uniwersalny. Nigdy wcześniej w Polsce nie drukowany, a wystawiany trzykrotnie przed wojną przez Leona Schillera, dramat Siergieja Trietjakowa Krzyczcie, Chiny! pojawił się na afiszu Teatru Powszechnego w Warszawie, nawiązując bodaj do najgłośniejszego zdarzenia międzywojennego teatru politycznego. Premiery we Lwowie, Łodzi i Warszawie spotkały się wówczas ze wściekłym atakiem prawicy, reżysera wyzywano od bolszewików, choć recenzenci, niezależnie od poglądów politycznych, często nie podzielając wymowy agitki, wyrażali podziw dla kunsztu inscenizacyjnego wielkiego reżysera.

 

Spektakl w Powszechnym ujawnia, na czym polegała siła tego faktomontażu, choć nie próbuje, i słusznie, rekonstruować, wcześniejszych inscenizacji. Minęło wszak więcej niż 80 lat, zmieniły się oczekiwania estetyczne, język teatru i konteksty. W nowych szatach zachował jednak ten tekst siłę protestu, okraszonego (nie dla osłody) elementami kabaretu, improwizacji, gry z widzami. Może w ten sposób łatwiej znieść „krzyczącą” (właśnie tak: krzyczącą) niesprawiedliwość, o której opowiada się na scenie, odwołując się do niegdysiejszych wypadków w odległym chińskim mieście portowym.

Przedstawienie rezonuje z nabrzmiałym problemem uchodźców, terroryzmem, neonazizmem – toast wznoszony podczas spektaklu na cześć białej rasy brzmi szyderczo. Nie każdemu się to spodoba, ale przedstawienie Łysaka daje do myślenia, a dla teatrologów stanowi nie lada gratkę: mogą porównać spektakl w Powszechnym z dawnymi widowiskami Meyerholda i Schillera dzięki książce pod redakcją Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej, wydanej przez Instytut Teatralny, „Faktomontaże Leona Schillera”. A w nim znajdą m.in. tekst Trietjakowa i wnikliwe opisy przedstawień „reportażowych” Schillera, przez niektórych wyżej albo tak samo cenionych, jak sławne „Dziady”.

Tomasz Miłkowski

 

KRZYCZCIE, CHINY! wg Siergieja Trietjakowa, tłum. Henryk Chłystowski, reż. Paweł Łysak, Teatr Powszechny im. Z. Hübnera, premiera 6 listopada

 

PS. Tytuł „Krzycz, Polsko” sugerowała teatrowi profesor Anna Kuligowska

Leave a Reply