Szmat czasu: „ja to grałam jutro!”
Wieczór z okazji 25-lecia działalności artystycznej
Lothe Lachmann Videoteatru „Poza”,
teatru najnowszych technologii i najstarszych motywacji sztuki.
10 czerwca 2010 r., godz.19.30
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, ul. Jazdów 1
Wstęp Wolny
Fot. 
Piotr Lachmann i Jolatna Lothe , autor zdjęcia Paula Kajzar copyrights Videoteatr Poza
INFORMACJA O TEATRZE.
Gdy w czerwcu 1985 Lothe Lachmann Videoteatr „Poza”, wystartował na deskach Teatru Powszechnego z
videoadaptacją słynnej „Gwiazdy” i fragmentów innych sztuk zmarłego trzy lata wcześniej Helmuta Kajzara p.t.”akt(łac. actus = czyn) część dramatu, będąca względnie s... More
orka”, konsternacja wymieszała się z fascynacją dla nowej formuły. Polegała ona na równorzędności żywego planu
aktorskiego z planem nagrań video i transmisji live. Uznano ten spektakl za „pierwszą demonstrację teatru
nowych technologii w Warszawie”. Prof. Richard Demarco (Edynburg) zafrapowany oryginalnością formuły, mówił
w TVP o „teatrze wysokiego napięcia, polskim prezencie dla świata w przełomowym roku 1989”, a niemiecka
krytyczka wtórowała mu pisząc „Polska na światowym poziomie sztuki video”. Warto tu dodać, że Piotr (a
właściwie Peter Lachmann) Lachmann jest obywatelem Niemiec, któremu zależało i zależy na generowaniu mini modelu
kreatywnej, choć nie bezkonfliktowej symbiozy polsko-niemieckiej.
Twórcy rozwijali swoją pionierską estetykę i prezentowali ją w ciągu ćwierćwiecza w coraz to bardziej
skomplikowanych wariacjach na wielu festiwalach i przeglądach sztuki w Polsce i zagranicą, demonstrując jej
elastyczność i otwartość na nowe środki audiowizualne, poddając humanistyczny potencjał techniki scenicznym
testom. Udało im się wciągnąć w swój eksperyment twórców takich jak Franciszka
Starowieyskiego, Hannę Krall, Bożennę Biskupską, Krzysztofa Zarębskiego, Jadwigę Rappé,
Szabolcsa Esztényiego, Jana Dobkowskiego, Piotr Mossa, Krzysztofa Knittla, Mieczysława
E. Litwińskiego, Artura Stefanowicza , zespół ELEKTROLOT (w jego wykonaniu muzyka do
eksperymentalnej Videopery p.t. „śpiewanna” z udziałem Anny Chodakowskiej, Moniki
Niemczyk, Małgorzaty Zajączkowskiej i nieznanej wtedy jeszcze jako wokalistki Marii Peszek w
roli Alkestis II obok Artura Stefanowicza w roli Admeta).
Tajemnym patronem Videoteatru – obok nieodżałowanego Helmuta Kajzara – stał się od jakiegoś czasu
E. T. A. Hoffmann. Jemu to Videoteatr poświęcił cykl swoich Hommage a ETAH, wychodząc wielokrotnie poza
swoją siedzibę w warszawskim Pałacu Szustra do Płocka albo do Podchorążówki w Łazienkach Królewskich i do
Studia PR im. W. Lutosławskiego.
INFORMACJA O TWÓRCACH TEATRU.
Jolanta Lothe- aktorka teatralna (do 1982 w zespole Teatru Narodowego), telewizyjna i filmowa.
Współzałożycielka Videoteatru, w którym występuje w towarzystwie swoich elektronicznych sobowtórów.
Komponuje większość materiału audiowizualnego w równoległe ciągi obrazow i dźwięków. Z teatrem nowatorskim
zetknęła się wcześniej w inscenizacjach Józefa Szajny i Helmuta Kajzara.
Piotr (Peter) Lachmann- polsko-niemiecki poeta , eseista i tłumacz (nagrody nowojorskiej Fundacji
Jurzykowskich i paryskiej „Kultury”), współzałożyciel Videoteatru, którego jest reżyserem, autorem scenariuszy i
adaptacji . Koncypuje obwody audiowizualne do poszczególnych spektakli i steruje nimi – częstokroć improwizując w trakcie przedstawień.
WYBRANE GŁOSY O TEATRZE.
Wiesław Myśliwski – pisarz, dwukrotny Laureat Literackiej Nagrody NIKE „Instytucja Jolanty Lothe
i Piotra Lachmanna jest teatrem wyjątkowym, bo to nie jest eksperyment dla eksperymentu: służy przesłaniu
moralnemu, pobudza wrażliwość widza i jego sumienie ( ….)”
Hanna Krall – pisarka, laureatka Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury. „Videoteatr opowiada o tym, co
najistotniejsze: o miłości, śmierci, pamięci i przemijaniu. Eksperymentuje z formą, ale forma nie zagłusza
treści.”
Kazimierz Kutz – reżyser filmowy „(…)W tym niezwykłym teatrze zawsze doznaje się wzruszeń, gdzie
indziej nie osiągalnych. Prostota, magia i szczerość tandemu Lothe Lachmannn zawsze zaskakuje, porusza
uśpione emocje i zmusza do głębszych refleksji nad losem i egzystencją współczesnego człowieka. (…)”
Roman Pawłowski krytyk, recenzent , min. Gazeta Wyborcza. „Wiedziałem, że w teatrze można
wszystko: zmieścić na scenie cały świat, przeżyć rok w ciągu jednej chwili. Ale nie wiedziałem, że można
zatrzymać czas. Lachmanowi się to udało”
PROGRAM WIECZORU
I część: RETROSPEKCJA
In memoriam Teresa Marecka , fragment spektaklu „Powieść dla Hollywoodu” wg Hanny Krall.
Tadeusz Różewicz: „Dyskurs o pustce” (na bazie nagrań od r.1980)
Piotr Lachmann: W stronę mumifikacji czyli digitalizacji?
Aneta Mancewicz : O „Hamlecie gliwickim” jako przykładzie teatru postdramatycznego ( w tle fragmenty
spektaklu w wykonaniu Jolanty Lothe i Zdzisława Konopki, obrazy i reżyseria Piotr Lachmann, montaż
Jolanta Lothe)
„Ja to grałam jutro! ” – montaże Jolanty Lothe
skróty spektakli „akt-orki” wg sztuk Helmuta Kajzara i „KaBaBaKai”(z udziałem Jolanty Lothe, Jana i Marii
Peszków, obrazy i reżyseria Piotr Lachmann) oraz spektakli p.t. „akt orka” i „Kajzar-Fragmenty” wg sztuk Helmuta
Kajzara (występuje Jolanta Lothe, obrazy i reżyseria Piotr Lachmann)
Pętla muzyczna w tle : „Ludzki gatunek zginie i cały czas przeminie zostanie głos nagranie i śpiewać nie
przestanie”. Muzyka ze spektaklu „KaBaKai” Piotr Moss, śpiewają Jadwiga Rappe, Mariusz Gebel, Robert
Lawaty i Artur Stefanowicz. Słowa Piotr Lachmann
PRZERWA
II CZĘŚĆ: PREMIEROWY POKAZ SPEKTAKLU P.T.”ZGRZYT”
Występują : Jolanta Lothe, Zdzisław Konopka
Tekst, obrazodźwięki i reżyseria: Piotr Lachmann
Muzyka: Raphael Rogiński (i zespół Cukunft) wg kompozycji Mordechaja Gebirtiga
INFORMACJA POZSZERZONA NA TEMAT JUBILEUSZOWEGO WIECZORU.
Pokaz w Instytucie Teatralnym będzie cząstkowym przypomnieniem dotychczasowych
dokonań i nowym krokiem w kierunku teatru idiosynkrazji społecznej bez rezygnacji z formalnych
atrakcji. Ludycznie autotematyczna videoestetyka zdominuje pierwszą retrospekcyjną część wieczoru
p.t. „Lustra innego czasu”, w którą wprowadzi współzałożyciel, autor i reżyser Videoteatru Piotr
Lachmann w towarzystwie młodej teoretyczki dr Anety Mancewicz (UKW Bydgoszcz), która
uplasuje Videoteatr (na przykładzie spektaklu „Hamlet gliwicki”) w światowym nurcie teatru
postdramatycznego.
Jolanta Lothe zaprezentuje swoje symultano-montaże, videodyptyki i tryptyki, kompresje
niektórych spektakli z ingerencjami na żywo w towarzystwie swoich e-klonów i przy współudziale
Jana i Marii Peszków (z kaset). Tadeusz Różewicz, obecny w Videoteatrze od najstarszych
nagrań, przemówi z czarnych skrzynek telewizorów „dyskursem o pustce” w videoramkach swego
codziennego rytuału golenia. Będzie to fragmentaryczny przykład sporadycznie działającej przy
Videoteatrze „Sceny poezji”, która gościła obok T. Różewicza (parokrotnie) Mariana Grześczaka,
kongenialnego interpretatora estetyki Videoteatru od samego początku jego pracy, Ernę Rosenstein,
Krystianę Robb-Narbutt, Krystynę Miłobędzką oraz (wirtualnie) Annę i Jarosława
Iwaszkiewiczów (inscenizacje ich listów do Piotra Lachmanna p.t. „Rowieśnicy” w Warszawie i
Stawisku).
W drugiej części wieczoru odbędzie się premierowy pokaz nowego videospektaklu
p.t.” ZgrzYt” , adaptacja(łac. adaptare = przystosowywać), przystosowanie utworu li... More nowej sztuki Piotra Lachmanna w reżyserii autora. Multimedialny
moralitet o wyostrzonej optyce społecznej. Tematem jest tlący się globalny konflikt między światami
(rosnącej) biedy i (malejącego) współczucia bogacących się. W tej onirycznej sztuce i jej przewrotnej
inscenizacji konflikt ten staje się motorem działań scenicznych na granicy serialowego banału i
sennego koszmaru( w który wplątane są strzępki filmów D. Lyncha, C. Nolana, M. Gibsona ,
W. Iwanowa). Chodzi o wyrwanie widzów ze snów o bezkonfliktowym świecie a jednocześnie o
(postbrechtowską) demonstrację sporu między (faszyzującym) globalnym neoliberalizmem a
chrześcijańskim miłosierdziem, o demaskację frazesu „wszyscy ludzie będą braćmi” w warunkach
niepohamowanego konsumpcjonizmu.
Grają Jolanta Lothe i Zbigniew Konopka, duet sprawdzony w sztuce Piotra Lachmanna
p.t. „Hamlet gliwicki”, w spektaklu, który był przez trzech krytyków porównywany z „Umarłą klasą”
Tadeusza Kantora, a przez jednego z nich (Romana Pawłowskiego „Gazeta Wyborcza”) uznany w
plebiscycie „Teatru” za najlepsze przedstawienie teatru alternatywnego sezonu 2006/7.
tekst, dźwiękoobrazy i reżyseria : Piotr Lachmann
muzyka: Raphael Rogiński (i zespoł Cukunft) wg kompozycji Mordechaja Gebirtiga
występują: Jolanta Lothe, Zbigniew Konopka
gościnnie: Bogdan Góralczyk, zgniatacz puszek po piwie i nie tylko
