Przejdź do treści

Antoine André

(1858-1943), początkowo klakier w Komedii Francuskiej i statysta, potem pracownik gazowni, gdzie objął kierownictwo teatru amatorskiego; skłócony z obawiającym się nowości zespołem utworzył własny naturalistyczny Théâtre Libre w Paryżu, 1887-96 (pierwsze przedstawienie 30 marca 1887), w którym terminowała jako aktorka Gabriela Zapolska. Najistotniejszym założeniem tego teatru było werystyczne, wierne odtwarzanie realiów (np. aktorzy nosili zabłocone obuwie albo cuchnące łachmany, jeśli tego wymagała sztuka), w tym także cech charakterystycznych jednostki, wywodzącej z określonego środowiska. „Absolutnym ideałem aktora – głosił A.A. – to stać się klawiaturą, cudownie nastrojonym instrumentem, na którym swobodnie grałby autor”. Zadaniem aktora – zgodnie z jego koncepcją – było pełne utożsamienie emocjonalne z odtwarzaną postacią. Teatr Antoine’a zapoczątkował (por.) Wielką Reformę Teatru, kładąc w swojej działalności nacisk na niezależność sztuki teatru. W repertuarze sceny A.A. dominowały utwory najwybitniejszych pisarzy epoki: Henrika Ibsena, Augusta Strindberga, Gerharta Hauptmanna. Krytyka przyjmowała entuzjastycznie jego niezwykłe pomysły, np. w inscenizacji „Dzikiej kaczki” (1891) Ibsena na scenie pojawiała się prawdziwa jodła i odtworzona drobiazgowo pracownia fotograficzna. Próba tournée po Europie ze spektaklami Teatru zakończyła się dla A.A. klapą i klęską finansową. Twórca nie zrezygnował jednak z obranej drogi i do końca życia pozostał wierny swojej estetyce.