To piękne opowiadanie Tołstoja ma swoją bogatą historie sceniczną – w Polsce zapamiętane zostały poruszające inscenizacje Jerzego Grzegorzewskiego (i piękna rola Jana Peszka w Teatrze Studio, 1991). Spektakl Teatru Wybrzeże nie jest więc repertuarowym odkryciem, ale nawiązuje do tradycji tej opowieści o odchodzeniu z godnym podkreślenia pietyzmem. Pytania, jakie stają przed tytułowym bohaterem i jego najbliższymi brzmią: jak to jest, kiedy ktoś odchodzi na zawsze, co się stanie, kiedy mnie już nie będzie, a co z moim życiem, jakie ono właściwie było. Pytania fundamentalne, w których przegląda się cała egzystencja człowieka.
Jednym z najważniejszych bohaterów gdańskiego spektaklu jest milczenie – wygrane pauzy, zawieszające pozornie akcję, podczas których dokonuje się mozolne wmyślenie w życie bohatera. Przedstawienie jest wewnętrznie spójne, stylistycznie trzymające się epickiego rozmachu opowieści Tołstoja, przesycone melancholią, ale też pełne kontrastowych stanów emocjonalnych – wyciszenia i wybuchu, pogodzenia z losem i buntu.
Krzysztof Matuszewski w tym duchu stworzył wycieniowany portret bohatera zmagającego się ze swym zaskakującym go odchodzeniem. Niebywała łagodność sąsiaduje w jego interpretacji z gwałtowną irytacją, emocje falują, jego aktywność zamiera, aby po chwili wybuchnąć. Najpiękniejszy jest końcowy monolog Matuszewskiego o rozstaniu Iwana Iljicza z życiem. A w szczególności ostatnie zdanie: „I umarł” wypowiedziane od niechcenia, jakby mimochodem, w którym zawiera się przepastny dramat(gr. drama), rodzaj literacki (obok epiki i liryki), obejmuj... More unicestwoenia: dramat nieważności poszczególnego istnienia w obliczu śmierci, dramat unieważnienia życia w ułamku sekundy. Matuszewski powiedział to zdanie tak, że przerażało i zatrzymywało oddech. Wspaniała rola.
Tomasz Miłkowski
9.06.2021, 21:00
Na Scenie im. G. Holoubka
Autor: Lew Tołstoj
TWÓRCY:
Reżyseria: Franciszek Szumiński
Przekład: Jarosław Iwaszkiewicz
Adaptacja(łac. adaptare = przystosowywać), przystosowanie utworu li... More: Małgorzata Jakubowska, Franciszek Szumiński
Dramaturgia(gr. dramatourgia), 1. twórczość dramatyczna, ogół utwo... More: Małgorzata Jakubowska
Scenografia i kostiumy: Katarzyna Kornelia Kowalczyk
Opracowanie muzyczne: Marcin Nenko, Franciszek Szumiński
Reżyseria świateł: Daniel Sanjuan Ciepielewski
Projekcje: Andrzej Lawdański
Asystentka reżysera: Katarzyna Z. Michalska
OBSADA:
Krzysztof Matuszewski, Małgorzata Brajner, Katarzyna Z. Michalska, Piotr Łukawski, Robert Ciszewski
fot. Dominik Werner
