Przejdź do treści

100 × 100. ARTYŚCI I WYDARZENIA: 100 RAZY TEATR POLSKI NA STULECIE POLSKI ODRODZONEJ I NIEPODLEGŁEJ (70)

25 listopada 1965 – 4 grudnia 1965

I. WARSZAWSKIE SPOTKANIE TEATRALNE, KONTYNUOWANE OD 54 LAT JAKO „JEDNA Z NAJTRWALSZYCH I NAJWAŻNIEJSZYCH INSTYTUCJI ŻYCIA TEATRALNEGO W POLSCE”

Tak trafnie określiła Warszawskie Spotkania Teatralne Magdalena Raszewska w książce pt. „30 x WST – Warszawskie Spotkania Teatralne” (Warszawa 2010), wydanej przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

W roku 1965 przegląd najciekawszych inscenizacji w teatrach całej Polski, zorganizowany w Warszawie, miał uświetnić zbieg kilku uroczystości narodowych i warszawskich: dwusetną rocznicę otwarcia (19 XI 1765) polskiego teatru narodowego – stałego, zawodowego i publicznego (powszechnie dostępnego za biletami, a nie za zaproszeniami), dwudziestolecie wypędzenia Niemców z Warszawy (14 września, Praga, 17 stycznia 1945, Warszawa lewobrzeżna), otwarcie odbudowanego Teatru Wielkiego w Warszawie (19 XI 1965) wraz z odsłonięciem na Placu Teatralnym dwóch pomników dłuta Jana Szczepkowskiego: jego zrekonstruowanego pomnika Wojciecha Bogusławskiego przed Teatrem Narodowym, zniszczonego przez hitlerowców (1944) i pomnika Stanisława Moniuszki przed Teatrem Wielkim.

Organizatorem był Wydział Kultury Stołecznej Rady Narodowej (w latach późniejszych przez inne instytucje: Wydział Kultury Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Teatr Rzeczypospolitej, Impresariat Instytutu Teatru Narodowego, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy).

Spotkanie odbywało się w Teatrze Dramatycznym m.st. Warszawy od 25 listopada do 4 grudnia 1965 roku, co odnotował „Almanach Sceny Polskiej 1965/66” (s. 218).

Założenia imprezy odbiegały od zasad organizacyjnych istniejących w Polsce festiwali, na których prezentowano przedstawienia o określonej tematyce (Festiwal Dramaturgii Współczesnej we Wrocławiu czy Festiwal Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach), określonych rodzajów teatru (baletowe, dramatyczne, lalkowe, muzyczne, tańca) albo zrealizowane w teatrach jakiegoś miasta lub regionu (jak Festiwal Teatrów Polski Północnej w Toruniu, Kaliskie Spotkania Teatralne, Rzeszowskie Spotkania Teatralne). Pokazywało najciekawsze przedstawienia ostatniego sezonu, wybrane z teatrów całej Polski. Miało charakter uroczystego przeglądu, bez nagród, a zatem także bez jury oceniającego przedstawienia.

Nie wszystkie zaproszone teatry mogły przyjechać do Warszawy – jedne z braku funduszów na przejazdy, drugie z powodu ustalonych z dawna zobowiązań terminowych wobec swojej publiczności w siedzibie lub w objeździe, inne w powodu trudności przeniesienia konkretnego przedstawienia w inne warunki sceniczne.

Wystąpiło 10 teatrów z 9 miast – Białegostoku, Gdańska, Gorzowa Wielkopolskiego, Katowic, Krakowa, Łodzi, Nowej Huty, Olsztyna, Wrocławia:

1. Teatr im. Juliusza Słowackiego z Krakowa – „Las” Aleksandra Ostrowskiego w reżyserii Władysława Krzemińskiego (zamiast planowanej na otwarcie „Tragedii optymistycznej” Wsiewołoda Wiszniewskiego);

2. Teatr Ludowy z Nowej Huty – „Puste pole” Tadeusza Hołuja w reżyserii i scenografii Józefa Szajny;

3. Teatr Rapsodyczny z Krakowa – „Polonez Bogusławskiego” w inscenizacji, układzie tekstu i opracowaniu scenograficznym Mieczysława Kotlarczyka;

4. Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego z Katowic – „Don Kichot” Miguela de Cervantesa Savaedry w adaptacji i reżyserii Lidii Zamkow;

5. Teatr im. Stefana Jaracza z Olsztyna – „Kaputt” Curzio Malaparte w reżyserii Krystyny Tyszarskiej;

6. Teatr „Wybrzeże” z Gdańska – „Kto się boi Wirginii Woolf” Edwarda Franclina Albeego w reżyserii Jerzego Golińskiego;

7. Teatr im. Aleksandra Węgierki z Białegostoku – „Siedmiu przeciw Tebom” Ajschylosa i „Antygona” Sofoklesa w opracowaniu tekstu i reżyserii Jerzego Zegalskiego;

8. Teatr Nowy z Łodzi – „Życie Galileusza” Bertolta Brechta w reżyserii Tadeusza Minca;

9. Teatr im. Juliusza Osterwy z Gorzowa Wielkopolskiego – „Don Alvarez, albo Niesforna w miłości kompanija” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, w reżyserii Ireny Byrskiej;

10. Teatr Kameralny z Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu – „Pierścień wielkiej damy” Cypriana Kamila Norwida w reżyserii Marii Straszewskiej.

Większość tych teatrów grała w Warszawie po raz pierwszy, nieliczne – po dłuższej przerwie.

Otwierając Warszawskie Spotkanie Teatralne Janusz Zarzycki, przewodniczący Stołecznej Rady Narodowej, powiedział, że jest to próba zaznajomienia publiczności warszawskiej z innymi teatrami w Polsce. Od zainteresowania publiczności zależy, czy pierwsze Warszawskie Spotkanie Teatralne zamieni się w przyszłych latach w imprezę stałą i organizowana co roku.

Przebieg Spotkania i duże zainteresowanie pokazywanymi przedstawieniami spowodowała podjęcie przez Prezydium Stołecznej Rady Narodowej Warszawy decyzji o kontynuowaniu imprezy pod nazwą Warszawskie Spotkania Teatralne – w dalszym ciągu tylko jako przeglądu najciekawszych przedstawień ostatniego sezonu w Polsce, bez powoływania jury i bez nagród.

Decyzje o zaproszeniu konkretnego teatru i konkretnych przedstawień podejmowano po obejrzeniu przedstawień przez komisję, powoływaną przez władze miasta Warszawy. Oglądała ona przedstawienia, wybierając je wg własnego rozeznania, kierując się wstępnymi propozycjami Stołecznej Rady Narodowej lub Ministerstwa Kultury i Sztuki, informacjami krytyków publikowanymi w prasie oraz sygnałami od widzów. Z czasem także dyrekcje teatrów miały prawo zgłaszania chęci do udziału w WST i poddania się ocenie komisji WST.

Równocześnie z decyzją o dalszym corocznym kontynuowaniu tej imprezy wysunięto postulat grania każdego przedstawienia po dwa razy. Spowodowało to od następnego przeglądu ograniczenie liczby teatrów, by nie wydłużać zbytnio czasu trwania Spotkań. Postanowiono także organizować równocześnie w Sali Prób Teatru Dramatycznego występy wybitnych aktorów w specjalnie przygotowanych recitalach, co nazwano umownie Teatrem Jednego Aktora.

Stałą siedzibą pozostał Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy (choć z czasem grano także w innych teatrach i salach Warszawy).

Przez długie lata nie ulegała zmianie częstotliwość (co roku) i data imprezy (grudzień każdego roku). Potem – najpierw zmieniła się data miesięczna (od XVI Spotkań w roku 1981,

początkowo przesunięta na styczeń czy luty, z czasem także na inne miesiące), a następnie – z

różnych powodów (od finansowych po wydarzenia historyczne) – ulegała zmianom roczna częstotliwość WST z powodu odwołania zaplanowanych WST lub przerw w działalności, czasem trwających jeden rok (1980, 1991, 1997, 1999, 2010), czasem przez wiele lat (1982-1986, 2001-2007).

Podczas II. Warszawskich Spotkań Teatralnych w roku 1966 (1-8 grudnia) wystąpiły cztery teatry, prócz Krakowa i Łodzi, po raz pierwszy teatry z Poznania i Szczecina:

1. Państwowy Teatr Nowy z Łodzi pod kierownictwem Janusza Kłosińskiego grał „Sen srebrny Salomei” Juliusza Słowackiego w reżyserii Tadeusza Minca i Juliusza Zatorskiego;

2. Państwowy Teatr Stary im. Heleny Modrzejewskiej z Krakowa pod dyrekcją Zygmunta Hubnera – „Woyzeck” Georga Buchnera w reżyserii Konrada Swinarskiego;

3. Państwowe Teatry Dramatyczne ze Szczecina pod dyrekcją Jana Maciejowskiego – „Głód i pragnienie” Eugene Ionesco w reżyserii Andrzeja Ziębińskiego;

4. Państwowy Teatr Polski z Poznania pod dyrekcją Marka Okopińskiego – „Słowa boże” Ramona del Valle – Inclana w reżyserii Delfora Peralta.

A w ramach towarzyszącego WST Teatru Jednego Aktora pokazano w Sali Prób Teatru Dramatycznego cztery programy:

1. Danuty Michałowskiej z Krakowa fragment powieści „Komu bije dzwon” Ernesta Hemingwaya (z repertuaru Miejskiego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych w Krakowie);

2. Haliny Mikołajskiej, wówczas aktorki Teatru Narodowego w Warszawie – „O długim czekaniu…” wg powieści „Józef i jego bracia” Tomasza Manna (przedstawienie Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy);

3. Haliny Słojewskiej, aktorki Teatru „Wybrzeże” z Gdańska – „Wybieram odwagę” wg listów Róży Luksemburg (program przygotowany przez Państwowy Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, w opracowaniu tekstu Haliny Słojewskiej i reżyserii Wandy Laskowskiej);

4. Marty Stebnickiej, aktorki Starego Teatru w Krakowie – Wieczór starych polskich piosenek w opracowaniu muzycznym i tekstowym Andy Kitschmann pt. „Tabakiera Króla Jegomości” (przygotowany w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Imprez Artystycznych w Krakowie).

Warszawskie Spotkania Teatralne od samego początku cieszyły się zainteresowaniem publiczności, zdobywając sobie wiernych widzów i stałych bywalców. Pokazując dorobek i poziom artystyczny różnych teatrów w Polsce, dość szybko stały się nie tylko żywą tradycją Stolicy jako trwały element jej kulturalnego krajobrazu, ale jednym z najważniejszych festiwali teatralnych w Polsce i imprezą o znaczeniu ogólnopolskim dającą obraz życia teatralnego Kraju. Dla teatrów z całej Polski udział w Spotkaniach stał się cenionym wyróżnieniem.

Z czasem WST zaczęły swój program rozszerzać w różny sposób, m.in. o dyskusje, wystawy, przedstawienia pozaplanowe i rozmaite inne atrakcje, jak – wobec nacisku publiczności – dodatkowe przedstawienia.

Miały też własne wydawnictwo. Na okładce zapisywano jedynie nazwę imprezy i jej numer. Na karcie tytułowej do nazwy imprezy i numeru dodawano okres trwania przeglądu. Wewnątrz wydawnictwa, po wstępie od organizatorów, znajdowały się informacje (w kolejności występów na WST) o teatrze, potem fragmenty recenzji pokazywanego przedstawienia, czasem sylwetki twórców – wyjątkowo autorów (jeśli sztuka była współczesna), reżyserów, scenografów, aktorów, według ich dominacji w konkretnym przedstawieniu. Z czasem dołączano „Kalendarzyk przedstawień” i „Repertuar teatrów warszawskich” w okresie trwania WST, ponieważ na WST zaczęli przyjeżdżać widzowie z innych miast oraz – bardzo liczni – krytycy z wielu krajów, podziwiający, jak sami mówili „wielkość i siłę polskiego teatru, niespotykaną obecnie w Europie i na świecie”. W programie VII WST z roku 1971 znalazła się nawet dla teatralnej zabawy „wirówka teatralna”. Skromny kształt tych programów nęcił klasyczną prostotą i elegancją szaty graficznej (w przeciwieństwie do dzisiejszych jak z roku 2018, wydawnictw WST rozpraszających uwagę czytelnika naćkanymi kolorami i obrazkami nie wiadomo co przedstawiającymi, bo bez odpowiednich podpisów pod zdjęciami).

Niektóre programy, zwykle „jubileuszowe”, otwierano wypowiedzią o dorobku imprezy, jak program na piętnastolecie ze wstępem napisanym przez Augusta Grodzickiego pt. „Jubileuszowo” lub zespołu czynnego przy organizacji WST, jak zbiorowa wypowiedź w programie czternastych WST w roku 1978, którą obok dyrektora Teatru Dramatycznego Mieczysława Marszyckiego podpisali krytycy: Jerzy Bajdor, Henryk Bieniewski, Jerzy Koenig, Roman Szydłowski.

W ciągu całej historii Warszawskich Spotkań Teatralnych najczęściej i z największym aplauzem grał Teatr „Wybrzeże” z Gdańska, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego z Katowic, Stary Teatr i Teatr im. Juliusza Słowackiego z Krakowa, Teatr Nowy z Łodzi, Teatr Polski i Teatr Nowy z Poznania, Teatr Polski i Teatr Współczesny ze Szczecina, Teatr Polski i Teatr Współczesny ze Szczecina, Teatr Polski z Wrocławia.

Przedstawienia odbywały się w Teatrze Dramatycznym m.st. Warszawy – wyjątkowo także na innych scenach. Komitet organizacyjny także mieścił się w Teatrze Dramatycznym, a przewodził mu przez wiele lat z pełnym oddaniem i zainteresowaniem, nawet – z entuzjazmem Mieczysław Marszycki, dyrektor administracyjny tego teatru.

Do roku 1979 WST odbywały się regularnie co roku i w stałym grudniowym terminie. „Almanach Sceny polskiej” notował je kolejno:

I. WST (25 listopada – 4 grudnia 1965), „Alm.” 1965/66, s. 218;

II. WST (1-8 grudnia 1966), „Alm.” 1966/67, s. 217;

III. WST (1 – 10 grudnia 1967), „Alm.” 1967/68, s. 201;

IV. WST (1-10 grudnia 1968), „Alm.” 1968/69, s. 234;

V. WST (12-21 grudnia 1969), „Alm.” 1969/1970, s. 184 i 197;

VI. WST (10-19 grudnia 1970), „Alm.” 1970/1971, s. 209;

VII. WST (23 listopada – 2 grudnia 1971), „Alm.” 1971/1972, s. 165;

VIII. WST (1-12 grudnia 1972), „Alm.” 1972/1973, s. 172;

IX. WST (12-21 grudnia 1973), „Alm.” 1973/1974, s. 214;

X.WST (1-10 grudnia 1974), „Alm.” 1974/1975, s. 169;

XI. WST (13-22 grudnia 1975), „Alm.” 1975/1976, s. 184;

XII. WST (1-22grudnia 1976), „Alm.” 1976/1977, s. 200;

XIII. WST (6-17 XII 1977), „Alm.” 1977/78, s. 201;

XIV. WST (1-12 XII 1978), „Alm.” 1978/79, s. 199;

XV. WST (3-12 grudnia 1979), „Alm.” 1979/80, s. 201;

Od roku 1979 do roku 1989 przez lat dziesięć 1979-1989 WST przeżywały czasy dramatyczne. Wraz z całym polskim teatrem i wraz z całym Krajem i jego mieszkańcami.

XVI. WST (25 stycznia – 9 lutego 1981), „Alm.” 1980/81, s. 202;

XVII. WST (28 lutego – 12 marca 1987; “Alm.” 1986/87, s.178;

XVIII. WST (17 – 29 stycznia 1988), „Alm.” 1987/88, s. 211;

XIX. WST (19 – 31 stycznia 1989), „Alm.” 1988/89, s. 202.

XX. WST (6 – 16 XII 1990), „Alm.” 1990/ 91, s.);

XXI. WST (22 – 30 stycznia 1992), „Alm.” 1991/92, s.180;

XXII. WST (30 stycznia – 8 lutego 1993), „Alm.” 1992/93, s.188;

XXIII. WST (26 stycznia – 5 lutego 1994), „Alm.” 1993/94, s. 208;

XXIV. WST (28 stycznia – 7 lutego 1995), „Alm.” 1994/95, s.295;

XXV. WST (21 listopada – 5 grudnia 1996), „Alm.” 1996/97 (w „Alm.” niezanotowane);

XXVI. WST (14-27 marca, 1998), „Alm.” 1997/98, s.214 ;

XXVII. WST (25 września – 8 października 2000), „Alm.” 2000/2001, s. 203-204;

XXVIII. WST (29 marca – 11 kwietnia 2008), „Alm.” 2007/2008, s. 231-232;

XXIX. WSYT (5-23 maja 2009), wyd. IT. 2010, za sez. 2008/2009, s. 403;

XXX. WST (11-28 kwietnia 2010), wyd. IT. 2011 za sez. 2009/2010 , s. 555 (nie odbyły się, odwołane z powodu ogłoszenia w Polsce Żałoby Narodowej).

Już w roku 1979 podczas XV WST w grudniu roku 1979 wystąpiły tylko trzy teatry: Teatr „Wybrzeże” z Gdańska („Dziady” Adama Mickiewicza w insc. i reż. Macieja Prusa), Teatr Polski z Wrocławia („Koczowisko” Tomasza Łubieńskiego w opracowaniu tekstu i reż. Tadeusza Minca oraz „Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego w opracowaniu tekstu, reż. i scen. Jerzego Grzegorzewskiego), Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej z Krakowa („Sen o Bezgrzesznej” – „rzecz (…) ułożona przez Jerzego Jarockiego i Józefa Opalskiego na podstawie tekstów Stefana Żeromskiego, dokumentów epoki i cytatów literackich”, w reż. Jerzego Jarockiego, scen. Jerzego Juk-Kowarskiego).

W roku 1980 XVI WST, zaplanowane od 28 kwietnia do 28 maja, nie odbyły się. Zostały przesunięte na rok następny: 1981 (25 stycznia – 9 lutego). Ale za to gościły: Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej z Krakowa („Rewizor” Mikołaja Gogola w reż. Jerzego Jarockiego i scen. Kazimierza Wiśniaka), Teatr Nowy z Lodzi („Vatzlav” Sławomira Mrożka w reż. Kazimierza Dejmka, scen. Krzysztofa Pankiewicza), Teatr Polski z Wrocławia („Ameryka” Franza Kafki w adaptacji scenicznej, w reż. i scen. Jerzego Grzegorzewskiego), Teatr Pantomimy z Wrocławia („Hamlet ironia i żałoba” – opracowanie pantomimiczne „Hamleta” Williama Szekspira, w choreografii, reż. i scen. Henryka Tomaszewskiego) oraz głośne przedstawienie Teatru im. Juliusza Słowackiego z Krakowa – „Sto rąk, sto sztyletów” Jerzego Żurka w reż. Jerzego Krasowskiego).

Po roku 1981 WST nie odbywały się przez pięć lat: 1982-1986. W tym okresie ich funkcje w pewnym sensie przejął Teatr Rzeczypospolitej powołany 11 kwietnia 1983 roku przez Ministra Kultury i Sztuki jako przedsiębiorstwo państwowe z siedzibą w Warszawie (w Teatrze Dramatycznym m.st. Warszawy) i z obowiązkiem organizowania w Warszawie i w innych miastach Polski występów krajowych zespołów teatralnych (inauguracja 20 października 1983; dokumentacja działalności m.in. w wydawnictwie jubileuszowym Teatru Rzeczypospolitej pt. „Teatr Rzeczypospolitej. Pięć sezonów 1983-84 – 1987-88”, Warszawa 1988).

W roku 1987 przywrócono WST do życia pod dawną nazwą, a ich organizatorem obok Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu M. St. Warszawy, został właśnie Teatr Rzeczypospolitej pod dyrekcją Jana Pawła Gawlika, powołujący Radę Artystyczną.

Trwały więc od roku 1987 do 2010, jak dawniej, jako impreza coroczna (choć organizowana w różnych miesiącach – w grudniu, styczniu, lutym, marcu, kwietniu), zawsze na scenie Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy.

Choć i to trwanie nie obywało się bez problemów.

W roku 1989 – w dwa lata po przywróceniu WST do życia – dały o sobie znać różne kłopoty – finansowe, organizacyjne, repertuarowe. Organizatorzy XIX WST (prócz Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu m. st. Warszawy, Teatr Rzeczypospolitej) powołali wieloosobową Radę Artystyczną (Henryk Bieniewski, Mirosław Czerny, Maciej Englert, Jerzy Koenig, Elżbieta Lechicz, Mieczysław Marszycki, Michał Misiorny, Jacek Sieradzki, Jerzy Sokołowski, Andrzej Wanat, Elżbieta Wysińska, Zbigniew Zapasiewicz), która z trudem ustaliła program, zapraszając osiem przedstawień z sześciu teatrów:

– ze Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie trzy przedstawienia: „Portret” Sławomira Mrożka w reż. Jerzego Jarockiego, „Dybuk” Ernesta Brylla na motywach sztuki Szymona An-skiego w reż. Andrzeja Wajdy, „Lekcja” Eugene Ionesco w reż. Eliny Lo Voi z Włoch;

– z Teatru Współczesnego im. Edmunda Wiercińskiego z Wrocławia – „Samobójca” Mikołaja Erdmana w reż. Jerzego Jarockiego;

– z Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach – „Końcówka” Samuela Becketta w reż. Jerzego Zegalskiego;

– z Teatru Polskiego w Bydgoszczy – „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa w reż. Andrzeja Marii Marczewskiego;

– z Teatru „Bagatela” im. Tadeusza Żeleńskiego -Boya w Krakowie – „Ze śmiercią na ty” Stanisława Nosowicza (o Włodzimierzu Wysockim);

– z Teatru Nowego w Poznaniu – „Cmentarze” Marka Hłaski w adaptacji i reż. Izabeli Cywińskiej.

Dziwny ten repertuar, jak na okres wydarzeń około roku 1989 w Polsce, Rada Artystyczna komentowała „żeby uspokoić własne sumienie”: „Było to najmozolniejsze, jak dotąd, zadanie dla organizatorów Warszawskich Spotkań Teatralnych: skompletowanie ich tegorocznego repertuaru.

Jest jak jest. Z teatrem polskim w 1988 roku, i ze Spotkaniami, i z wyborem pozycji zapraszanych na Spotkania. Nigdy dotąd nie było tylu różnic zdań, kiedy omawiane były w trakcie posiedzeń poszczególne propozycje. I nigdy dotąd spory o kolejne tytuły nie musiały się

kończyć tak daleko idącymi kompromisami.

Dobrze to, czy źle? Nie wiemy. (…) Zasada doboru spektakli uczestniczących w Warszawskich Spotkaniach Teatralnych jest z pozoru najprostsza z możliwych: najlepsze przedstawienia teatrów pozawarszawskich w minionym roku. Ale ta właśnie zasada wcale tak prosta tym razem nie była. (…).

Tak samo, jak nie jest łatwo postawić dziś diagnozę procesom, które trwają właśnie w polskim życiu teatralnym. Ani jak nie jest łatwo znaleźć jedno proste remedium na dotkliwości jego dnia codziennego”.

Piszemy o tym (…), żeby uspokoić własne sumienie. A także po to, aby powiedzieć: coś się w naszym życiu teatralnym kończy, coś się zaczyna. W takich momentach nie ma stuprocentowych faworytów. Ani w repertuarze Spotkań, ani w życiu teatralnym”. („XIX Warszawskie Spotkania Teatralne”,1989, s. 3-4).

Wprawdzie w roku 1990 XX WST odbyły się normalnie, ale już w roku 1991 zdecydowano – z

przyczyn finansowych – przesunąć WST XXI na rok 1992. Równocześnie wysunięto postulat, by organizować WST co dwa lata. Ten zamiar zrealizowano tylko w roku 1991 i 1997, więc można powiedzieć, że 19922000 WST odbywały się bez większych zakłóceń.

Jednak już w latach 200-2007 była znów przerwa w organizacji WST. Jak w poprzedniej dłuższej przerwie wypełniły ją inne imprezy o charakterze festiwalowym jak m.in. Festiwal Festiwali Teatralnych „Spotkania” w Warszawie (2002, 2004, 2006; pierwsza edycja od 712 października 2002, wg „Alm.” 2002/03, s. 213).

Po tej przerwie WST wróciły w latach 2008, 2009, 2010. Ale XXX. WST zaplanowane na 1128 kwietnia 2010 roku, nie odbyły się powodu Żałoby Narodowej po katastrofie polskiego samolotu pod Smoleńskiem, w której zginął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński i 96 towarzyszących mu osób polskiej elity – działaczy rządowych, politycznych, społecznych, udającej się na uroczystości żałobne do Katynia (wg wyd. Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego za sezon 2009/2010, Warszawa 2011, s. 555).

Miały już wówczas (od roku 2009) następnego konkurenta w postaci Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Warszawa Centralna” organizowanego przez Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy im. Gustawa Holoubka pod dyrekcją Pawła Miśkiewicza. Mimo to z powodu odwołania XXX. WST wywiązała się polemika, m.in. na łamach „Gazety Wyborczej” i „Krytyki Politycznej”. Rzetelne argumenty krytyków teatralnych (m.in. Krystyny Duniec, Joanny Krakowskiej, Tomasza Miłkowskiego, Jacka Sieradzkiego) przyznały rację Maciejowi Nowakowi, który jako dyrektor Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego organizującego (wraz z Biurem Kultury) XXX WST odwołał imprezę z powodu Żałoby Narodowej. Ale przy okazji ujawniła nieprzystojne lekceważenie tej Żałoby przez pewnych przedstawicieli krytyki teatralnej (Paweł Mościcki, Igor Stokfiszewski), środowiska teatralnego (reżyserzy Wojtek Klemm, Michał Zadara) i literackiego (dramatopisarz Bartosz Frąckowiak).

Wreszcie od roku 2011 WST, może inne niż tradycyjne – z pierwszych lat istnienia, odbywają się regularnie do dziś (organizowane przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, a od 2013 przez Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy i w „Almanachu” Instytutu Teatralnego odnotowywane):

XXXI (1 – 15 kwietnia 2011), wyd. IT 2012 za sez. 2010/1911, s. 171 i 705;

XXXII ( 24 marca – 3 kwietnia 2012), wyd. IT. 2013 za sez. 2011/2012, s. 664;

XXXIII (18 kwietnia – 1 maja 2013), wyd. IT 2014 za sez. 2012/2013, s. 677;

XXXIV (4 – 14 kwietnia 2014), wyd. IT 2015 za sez. 2013/2014, s. 727;

XXXV (21 marca – 2 kwietnia 2015), wyd. IT. 2016 za sez. 2014/2015, s.758;

XXXVI (14 – 27 kwietnia 1916), wyd. IT. 2017 za sez. 2015/2016, s. 741-742;

XXXVII (30 marca – 11 kwietnia 2017), wyd. IT. 1918 za sez. 2016/2017, s. 668 – 669);

XXXVIII, wyd. IT. 2019 za sez. 2017/2018 (w druku).

Przed nami – już ogłoszony – XXXIX (od 4 do 14 kwietnia 2019 roku). Po nim XXXX w roku 2020 – jubileuszowy.

W roku 2010 z okazji XXX WST Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego pod dyrekcją Doroty Buchwald wydał książkę Magdaleny Raszewskiej o WST. Leciutką i poręczną, a nie wielokilogramową, co stało się od jakiegoś czasu modnym i głupim zwyczajem wydawniczym. W książce Magdaleny Raszewskiej wagę albumowych kilogramów przewyższyła waga treści, budowy dyskursu w kolejnych rozdziałach i zgromadzonej dokumentacji. Aż się prosi, by Autorka napisała kiedyś książkę o przedstawieniach i rolach pokazywanych na WST czy o teatrze polskim widzianym poprzez prezentacje WST.

Albo wydała – nie wiem – zbiór najciekawszych recenzji (opisów pokazywanych przedstawień, opisów aktorskich ról, scenograficznych obrazów i przestrzeni), wspomnień twórców i widzów, pełnej dokumentacji, zawiłych i zawikłanych dziejów WST?

A może w ogóle festiwali warszawskichorganizowanych „zamiast WST” i „po WST”.

Zamiast WST – to:

– Festiwal Festiwali Teatralnych „Spotkania” (organizowany przez Annę Sapiegę i Piotra Cieślaka wybranych w konkursie roku 2001 na dyrektorów nowej imprezy (I edycja – 2002); Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Warszawa-Centralna” organizowany przez Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy im. Gustawa Holoubka pod dyr. Pawła Miśkiewicza (edycja I: 4-29 X , wg wyd. IT. 2011 za sez. 2009/2010, s. 542).

Obok WST” – to:

– I. Sezon Teatru Narodów w Warszawie (8-28 czerwca 1975, „Alm. 1974/1975, s. 173-174);

– Międzynarodowe Spotkania Teatralne w Warszawie (edycja I – 23 V – 9 VI 1978);

– Festiwal Warszawski „Skrzyżowanie Kultur”;

– Poland Contact Festival – WarsawFlow;

– „Warszawa jest kobieta!”;

– „Warszawa Singera” – Festiwal Kultury Żydowskiej;

– Warszawska Jesień;

– Warszawska Noc Tańca (edycja 12 XII 2008);

– Warszawski Festiwal Teatralny Młodych w Starej ProchOFFni;

– Warszawski Pałac Teatralny;

Starczy. Bo tych, które nie miały w nazwie „warszawskie”, ale ich siedzibą była Warszawa spisałam z lat istnienia WST ilość nieprawdopodobną!!!

Bożena Frankowska

BIBLIOGRAFIA:

DOKUMENTACJA:

1. „Almanach Sceny polskiej” 1965/66 – 2007/2008 (jak w tekście);

2. Wydawnictwo Instytutu im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie 2008/2009 [wyd. 2010] – 2016/ 2017 [wyd. 2018];

3. Programy teatralne towarzyszące WST, zwłaszcza z lat. 1965-1989.

PRASA:

– „W sprawie festiwali teatralnych”, „Teatr” 1965 nr 3, s. 18;

– „Pierwsze Warszawskie Spotkanie Teatralne, „Teatr” 1964 nr 24, s. 23;

– „Gazeta Wyborcza” (2008 nr 1; nr 4; nr 6; nr 8);

KSIĄŻKI:

– „Festiwale teatralne”, w: Małgorzata Semil, Elżbieta Wysińska, „Słownik współczesnego teatru”, Warszawa 1990, s. 109-111;

– mr. [Magdalena Raszewska] WST, w: Barbara Osterloff, Magdalena Raszewska, Krzysztof Sielicki – „Leksykon Teatralny”, Warszawa 1996 – Wydawnictwo Książkowe „Twój Styl”, s. 275;

– Magdalena Raszewska „30 x WST – Warszawskie Spotkania Teatralne”, Warszawa 2010.

– „Między świętem a przesytem. Festiwale teatralne i ich miejsce we współczesnym życiu kulturalnym Polski” pod redakcją Dariusza Kosińskiego, Szczecin 2016 (tu m.in. Doroty Buchwald „Współczesne festiwale w Polsce. Typologia i geografia”, s. 15 – 26; Zenona Butkiewicza „Komu potrzebne sa festiwale?”, s. 27 – 38; Jana Ciechowicza „Typologia i charakterystyka festiwali teatralnych”, s. 69-76);

WORTAL

– www. e – teatr. pl (365 festiwali w Polsce w sez. 2008/2009! Ile dochodzi co roku – zob. Dorota Buchwald „Współczesne festiwale w Polsce. Typologia i geografia”!).

Leave a Reply