to przestrzeń namysłu nad znaczeniem i perspektywami rozwoju kultury
we współczesnej Polsce. W czasie, gdy instytucje są demolowane, wolność słowa ograniczana, a sfera publiczna poddawana zapędom cenzorskim, potrzebna jest odważna wizja kultury promującej postawy krytyczne, różnorodność, otwartość, empatię dla inności i poszanowanie praw mniejszości.
Program Forum Przyszłości Kultury wypełnią prezentacje ruchów obywatelskich i projektów badawczych, debaty, pokazy oddolnych inicjatyw kulturalnych i działań artystycznych czerpiących z energii społecznego buntu. Łączymy artystów, badaczy i aktywistów społecznych, wierząc, że to w ich działaniach podejmowane są tematy kluczowe dla rozwoju demokracji, które w obszarze oficjalnej polityki od lat spychane były na margines.
Kontekstem dla prac Forum Przyszłości Kultury będą teksty zamówione u wybitnych humanistów, a także rozpoczęty kilka tygodni temu cykl debat organizowanych w całej Polsce.
Manifest Forum Przyszłości Kultury 2017
Zbierzmy się! – To hasło połączyło jesienią 2016 r. blisko cztery tysiące uczestników Kongresu Kultury. Spotkaliśmy się w Warszawie i przez trzy dni rozmawialiśmy o kulturze w Polsce. Spotkanie zakończyliśmy przekonaniem, że rozpoczęła się nowa, gorąca dyskusja, której Kongres był ważnym, ale nie jedynym miejscem. Nie mamy wątpliwości, że kultura jest jednym z pól i jednocześnie przedmiotem coraz mocniejszego sporu politycznego. Jego stawka jest podobna jak wówczas, gdy przed stu laty kształtowała się polska niepodległość i gdy wcześniej, przed dwoma wiekami, zawiodły wysiłki, by niepodległość uratować.
Po kolejnych stu latach na nowo musimy odpowiedzieć, kim jesteśmy i kim chcemy być. Obóz polityczny, który sprawuje władzę od 2015 roku, jasno definiuje swój cel: jest nim odgórne zniesienie pluralizmu społecznego i podporządkowanie życia Polek i Polaków aparatowi państwa narodowego. Podstawowym elementem tej polityki jest redukcja kulturowa. Pod hasłami przywracania tradycyjnych wartości, umacniania narodowej tożsamości i dumy oraz kształtowania patriotyzmu trwa proces przejmowania instytucji kultury, podporządkowywania ich programów ideologii ugrupowania rządzącego, wyjaławiania kultury niezależnej i cenzurowania pracy artystów. Jednocześnie władza rozwija system propagandy programowo posługujący się dezinformacją na skalę przypominającą propagandę PRL. Kultura mylona jest z kultem, krytyka artystyczna dzieł z oceną religijną, a Ministerstwo Kultury zajmuje się jedynie dziedzictwem i historią. Nasila się mowa nienawiści i ksenofobia, coraz częściej znajdująca wyraz w przemocy fizycznej; zagrożone są wolności obywatelskie, panoszą się mizoginia i obskurantyzm.
To właśnie kultura jest istotą sporu i stawką przyszłości. Potrzebujemy całościowej, otwartej i społecznie podzielanej wizji obejmującej wielość i różnorodność doświadczeń, praktyk, gustów; opartej na humanistycznych wartościach, ufundowanych na poszanowaniu godności osoby, praw człowieka i szacunku dla środowiska; czerpiącej z zasobów dziedzictwa lokalnego, narodowego, europejskiego i ogólnoludzkiego.
Świadomi tego wyzwania, nawiązując do dorobku Kongresu Kultury 2016 i jego przesłania, wzywamy: zbierzmy się ponownie!
Spotkajmy się jesienią 2017 roku, by dyskutować o kulturze w Polsce i jej przyszłości.
Spotkajmy się, by podjąć pracę nad wizją kultury i społeczeństwa Rzeczypospolitej XXI wieku, państwa członkowskiego Unii Europejskiej i odpowiedzialnego członka wspólnoty międzynarodowej.
Spotkajmy się, by podjąć zadanie wymyślenia projektu na przyszłość – stworzenia wizji kultury, o jakiej marzymy, której chcielibyśmy dla nas dziś i dla przyszłych pokoleń. Potrzebujemy nowych opowieści, które przywrócą nam nadzieję oraz sens zaangażowania i działania na rzecz tego, co wspólne. To praca Bildung, o której pisała Maria Janion w liście do Kongresu – praca rozumienia prowadząca do empatii, mądry wysiłek przekształcania siebie i świata wokół. Nie dajmy odebrać sobie wizji przyszłości!
Spotkajmy się! Nie ma alternatywy dla wolnej kultury.
Organizatorzy Forum Przyszłości Kultury
Debaty poprzedzające Forum organizowane we współpracy z tygodnikiem „POLITYKA”:
1. „Kultura Niepodległa: ruch ruchów czy zmowa elity?” – 10 września, Scena Robocza, Poznań.
goście: Elżbieta Korolczuk, Przemysław Czapliński, Michał Merczyński i Franciszek Sterczewski
prowadzenie: Edwin Bendyk
2. „Nacja – emigracja – globalizacja. Sztuka i artyści w poszukiwaniu ojczyzny” – 26 września, MOCAK Muzem Sztuki Współczesnej, Kraków.
goście: Maria Anna Potocka, Oskar Dawicki, Tomasz Majewski, Adam Zagajewski
prowadzenie: Edwin Bendyk
3. „Autonomia, samoorganizacja, samorząd. O kulturze i społeczeństwie poza instytucjami” – 5 października, Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku.
goście: Marianna Grzywaczewska (aktywistka), Aleksandra Szymańska (IKM), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Uniwersytet Warszawski), Krzysztof Stachura (Uniwersytet Gdański)
prowadzenie: Edwin Bendyk
4. „Instytucja publiczna: przestrzeń autonomii?” – 10 października, Muzeum Sztuki MS2 w Łodzi.
goście: Kamila Lewandowska, Jan Sowa, Jerzy Stępień, Agnieszka Odorowicz, Tomasz Thun-Janowski
prowadzenie: Edwin Bendyk
5. „A jeśli Jarosław Kaczyński ma rację? Zrozumieć projekt PiS” – 11 października, Teatr Powszechny w Warszawie.
goście: Iwona Kurz, Tomasz Szkudlarek
prowadzenie: Edwin Bendyk
6. „Uwaga, granica! Mapa, przestrzeń, terytorium” – 12 października, Galeria Arsenał elektrownia, Białystok. goście: Agata Pyzik, Katarzyna Sawicka-Mierzyńska (Instytut Filologii Polskiej UwB), Jana Shostak, Janek Simon
prowadzenie: Edwin Bendyk
7. „Uwaga, granica! Tożsamość czy przynależność, czyli o tym, czy istnieje kultura narodowa” – 24 października, Trafostacja Sztuki, Szczecin.
goście: Inga Iwasiów, Aleksandra Łukaszewicz-Alcatraz, Stanisław Ruksza
prowadzenie: Edwin Bendyk
8. „Syndrom inteligenckiej hegemonii” – 26 października, Teatr Powszechny w Warszawie.
goście: Agata Bielki-Robson, Magda Szczęśniak, Piotr Kulesza, Paweł Kubicki
prowadzenie: Edwin Bendyk
9. „Kultura na prowincji” – 6 listopada, Teatr Powszechny w Warszawie.
goście: Anna Cieplak, Przemysław Sadura, Mikołaj Lewicki
prowadzenie: Edwin Bendyk
10. „Inna Rzeczpospolita jest możliwa” – 7 listopada, Wydział Politologii UMCS, Lublin.
prowadzenie: Edwin Bendyk
SESJE PLENARNE (18 i 19 listopada)
Debaty podczas Forum:
„Państwo i kultura w kryzysie demokracji” (m.in.: Boris Buden, Árpád Schilling, prowadzenie: Igor Stokfiszewski)
„Sztuka polityczna i upolityczniona religia – pole bitwy” (m.in. Inna Schevchenko, prowadzenie: Agata Diduszko-Zyglewska)
„Jakiego ustroju potrzebuje kultura?” (prowadzenie: Edwin Bendyk)
Estetyka protestów – prezentacje działań aktywistów i aktywistek społecznych:
– Ruchy obywatelskie działające na rzecz demokracji:
m.in.: Obywatele RP, Łańcuch Światła w Poznaniu, Akcja(łac. actio = działanie) ciąg zdarzeń w utworze dramatyc... More Demokracja, Komitet Obrony Lokatorów
– Organizacje pracujące na rzecz uchodźców i promowania wielokulturowości:
m.in.: Chlebem i Solą, Marsz dla Aleppo, Strefa WolnoSłowa, Fundacja Sintar im. Issy Adajewa
– Ruchy działające na rzecz praw kobiet:
m.in.: Ogólnopolski Strajk Kobiet, Dziewuchy Dziewuchom, Feminoteka, Teatr Poliż
– Ruchy LGBTQ:
m.in.: Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, Fundacja Wolontariat Równości, Stowarzyszenie Grupa Stonewall
– Ruchy ekologiczne:
m.in.: Obóz dla Puszczy, Greenpeace, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Fundacja „Dzika Polska”
– Ruchy autonomii kultury:
m.in.: Kultura Niepodległa, Gildia Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych, Stowarzyszenie Widzów Teatrów Publicznych, Gildia Reżyserów Polskich
Badanie zespołu pod kierunkiem Agaty Adamieckiej-Sitek i Mikołaja Lewickiego dot. samoorganizacji
w kulturze na podstawie analizy dwóch studiów przypadku: Publiczności Teatru Polskiego we Wrocławiu
i Kooperatywy „Ogniwo” z Krakowa.
Podstawowym celem badania jest pytanie o możliwe strategie działania inicjatyw i środowisk szerokiego pola kultury, w oparciu o takie mechanizmy organizacji, które nie bazują ani na rozwiązaniach rynkowych, ani też na korzystaniu z zasobów oraz organizacji sektora publicznego. Zadajemy pytanie o procesy powstawania inicjatyw opartych na samoorganizacji, o skuteczność w osiąganiu przez nie celów, o rozwiązania, które umożliwiają ich rozwój. Z jednej strony, chodzi o identyfikację konkretnych mechanizmów oraz zasobów, które pozwalają na samoorganizację, z drugiej – zadajemy bardziej ogólne pytania o naturę samoorganizacji – w tym jej ograniczenia, czy też zagrożenia dla niej.
SPEKTAKLE:
„NO34 revolution” – spektakl grupy NO99 z Tallina
16 i 17 listopada, 19:00
premiera: 17 września 2017
reżyseria i scenografia: Ene-Liis Semper i Tiit Ojasoo
muzyka: Jakob Juhkam
obsada: Marika Vaarik, Eva Koldits, Rea Lest, Jörgen Liik, Ragnar Uustal i Mart Kangro (gościnnie)
czas trwania: 1 h 55 min.
You say you want a revolution
Well, you know
We all want to change the world /The Beatles/
Nowy spektakl Teatru NO99 – „NO34 Revolution” analizuje jedno z najbardziej niezwykłych pojęć ludzkiej cywilizacji – rewolucję, a także jej polityczny, społeczny, estetyczny, intelektualny i emocjonalny kontekst.
Stoimy dziś przed ogromną przepaścią i nie potrafimy jej przekroczyć. Żyje nam się lepiej niż kiedykolwiek, a jednak sytuacja jest nie do zniesienia. Nicość w duszy, pustka naszego życia i bycia. Jedynymi narzędziami, jakich używamy są: prawda, demokracja, smutne posty na Twitterze i małe niedzielne kłótnie angażujące całą rodzinę. Ale to nie wystarczy. Przepaść jest za duża. Przepaść jest totalna. A my stoimy na jej krawędzi.
Dzisiejsza sytuacja jest rewolucyjna. Dlaczego tak się dzieje? Gdzie są niegdysiejsze rewolucje? Jak powinna wyglądać rewolucja? Jak powinniśmy to zrobić? Kto mógłby opublikować podręcznik rewolucji? Kiedy nastąpi nowa rewolucja, prawdziwa dyskursywna zmiana, zniszczenie, wojna, walka? Kiedy znów podniosą się pięści? Kiedy znów zobaczymy barykady jak z 1968, domy w ogniu jak w 1905 czy 1917, masy ludzi na ulicach jak w 1789? Kiedy stare zostanie spalone, a kiedy narodzi się nowe? Kiedy? A może pytanie powinno brzmieć: czy rewolucja w ogóle się powtórzy? Rewolucje nigdy nie były długo konstruowane i obliczalne w skutkach, zawsze są efektem sytuacji bez wyjścia. Nie można ich dokładnie przeanalizować. Można tylko stwierdzić, że rewolucje się zdarzają i mieć nadzieję lub wierzyć, że są jakimś rozwiązaniem.
W 2017 roku cała Europa Wschodnia obchodziła stulecie wielkiej Rewolucji Październikowej. Lewicowcy
i hipsterzy, artyści i intelektualiści ze Starbucksa okazali się największymi fanami rewolucji. Rewolucja dalej będzie instrumentalizowana dla naszych politycznych celów, historia będzie idealizowana a rewolucyjna przemoc zabijająca miliony będzie uznawana za jedyny most nad dzisiejszą przepaścią… Co zrobić, jeśli wiadomo, że jedynym wyjściem jest rewolucja, ale to jedyne wyjście zamieni nasze ciała w popiół?
But when you talk about destruction
Don’t you know that you can count me out /The Beatles/
„Trylogia o chorwackim faszyzmie: Chorwacki teatr”
– spektakl Chorwackiego Teatru Narodowego w Rijece
14 listopada, godz. 19:00
premiera: 18 listopada 2014
reżyseria: Oliver Frljić
dramaturgia(gr. dramatourgia), 1. twórczość dramatyczna, ogół utwo... More: Marin Blažević
scenografia: Petra Veber
kostiumy: Sandra Dekanić
reżyseria świateł: Boris Blidar
asystentka reżysera: Nina Gojić
asystentka dramaturga: Nataša Antulov
producenci: Jolanda Pahor, Sandra Čarapina
obsada: Damir Orlić, Tena Antonija Torjanac, Dean Krivačić, Jasmin Mekić, Jerko Marčić, Nikola Nedić, Dražen Mikulić, Nika Mišković, Jolanda Pahor, Nina Batinić
„Trylogia o chorwackim faszyzmie” została zainicjowana podczas Letniego Festiwalu w Splicie w 2008 roku, gdzie zagrane zostały „Bachantki”, czyli spektakl o ukrywaniu i negowaniu zbrodni wojennych popełnionych przed i podczas wojny w Chorwacji wobec niechorwackich współobywateli. Tragedia Eurypidesa została zredukowana do kilkukrotnego powtarzania wieści o morderstwie dokonanym poza terenem akcji
(wg antycznej tradycji przedstawiania akt(łac. actus = czyn) część dramatu, będąca względnie s... More rozkładu ciała należy utrzymywać tylko w granicach tekstu/mowy,
a więc poza zasięgiem wzroku widza). „Bachantki” zapowiedziały drugą i trzecią część trylogii: poprzez temat losu ofiar, a następnie wątek odpowiedzialności za przestępstwa. Nie chodzi jednak o oczywistą
i bezpośrednią odpowiedzialność sprawców, inicjatorów, czy ideologów, tylko o odpowiedzialność teatru (sztuki), który zbrodnie wojenne może tłumić, relatywizować, czy nawet generować.
Spektakl „Aleksandra Zec” dotyczył jednego z najbardziej okrutnych przestępstw – dzieciobójstwa. Dziewczynka Aleksandra Zec zginęła po tym, jak była świadkiem śmierci swojego ojca, a następnie swojej matki. „Aleksandra Zec” łączy wszystkie trzy części trylogii.
Spektakl „Chorwacki teatr” stawia pytanie: czy większość chorwackich produkcji teatralnych od czasu wojny zrewidowało postawy wobec zbrodni? Co jeszcze znaczy teatr dla większości chorwackich aktorów, jeśli nie potrafi on rozpoznać tragedii rodaków? Czym jest teatr, jeśli nie odpowiada na faszyzm?
„Klątwa” – 18 i 19 listopada, godz. 21:00
na motywach dramatu(gr. drama), rodzaj literacki (obok epiki i liryki), obejmuj... More Stanisława Wyspiańskiego
premiera: 18 lutego 2017, Scena Duża
reżyseria: Oliver Frljić
dramaturgia: Agnieszka Jakimiak, Joanna Wichowska, Goran Injac
reżyseria światła: Jacqueline Sobiszewski
kostiumy: Sandra Dekanić
współpraca scenograficzna: Małgorzata Dzik
asystenci reżysera: Mateusz Atman, Jakub Skrzywanek
obsada: Karolina Adamczyk, Klara Bielawka, Maria Robaszkiewicz, Barbara Wysocka, Julia Wyszyńska, Jacek Beler, Arkadiusz Brykalski, Michał Czachor
inspicjent: Kuba Olszak
W momencie, w którym związek Kościoła i państwa wydaje się nierozerwalny, a władza organów kościelnych próbuje wpłynąć na funkcjonowanie świeckich instytucji oraz na decyzje jednostek, twórcy spektaklu sprawdzają, czy opór wobec tych mechanizmów jest jeszcze możliwy. Na ile katolicka moralność przenika podejmowane przez nas decyzje? Jak wpływa na światopogląd osób, które deklarują niezależność od Kościoła, a jakie konsekwencje posiada dla tych, którzy uważają się za katolików? A przede wszystkim:
na ile sztuka współczesna jest zdeterminowana przez religijną cenzurę, autocenzurę i unikanie zarzutu
o „obrazę uczuć religijnych”?
Spektakl „Klątwa” wykorzystuje motywy z dramatu Wyspiańskiego do stworzenia wielowątkowego krajobrazu współczesnej religijności i areligijności. W ramach teatru, rządzącego się własną hierarchią oraz często wykorzystującego mechanizm podporządkowania i upokorzenia, twórcy zastanawiają się,
czy wyzbycie się lęku przed władzą, a nawet samej władzy, znajduje się w zakresie ich możliwości.
Oliver Frljić, uznany chorwacki reżyser i dramatopisarz, to przedstawiciel europejskiego teatru krytycznego, który poddaje odważnej dyskusji skomplikowane kwestie społeczno-polityczne. Polskiej publiczności znany jest z pokazów spektakli podczas Festiwali Dialog(gr. dialogos = rozmowa), 1. podstawowa forma wypowiedzi w d... More oraz Kontakt. Teatr Powszechny w 2015 roku w ramach bloku tematycznego „Krzyczcie!” prezentował jego spektakl „Przeklęty niech będzie zdrajca swej ojczyzny”.
Spektakl przeznaczony tylko dla widzów dorosłych. Zawiera sceny odnoszące się do zachowań seksualnych i przemocy, a także tematyki religijnej, które pomimo ich satyrycznego charakteru mogą być uznane za kontrowersyjne. Wszelkie sceny przedstawione w spektaklu są odzwierciedleniem wyłącznie wizji artystycznej. W spektaklu wykorzystywane są również głośna muzyka i efekt stroboskopowy (światło pulsujące z dużą częstotliwością). Osoby wrażliwe na ten rodzaj oświetlenia prosimy o zachowanie szczególnej ostrożności.
„Chór(gr. choros, łac. chorus), zespół osób wypowiadających ... More czarownic” – 19 listopada, godz. 17:00 i 19:00
Chór Czarownic to zespół kobiet śpiewających i performerek. Towarzyszy im zespół muzyczny perkusja i live electronic. Chór liczy 24 osoby.
Chór Czarownic powstał w sierpniu 2016 roku w Poznaniu. Zagrał podczas Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, na festiwalu Bliscy Nieznajomi w Poznaniu, w Teatrze Polskim w Poznaniu, na Festiwalu w Jarocinie, na Festiwalu Spoiwa Kultury w Szczecinie i na Kongresie Kobiet w Poznaniu.
premiera: 38. Przegląd Piosenki Aktorskiej, marzec 2017
idea projektu: Ewa Łowżył
słowa: Malina Prześluga
kompozycja: Zbyszek Łowżył, Patryk Lichota, Malwina Paszek
wykonawcy: 24-osobowy chór kobiecy – śpiew
Joanna Sykulska – dyrygentka
Mieszko Łowżył – perkusja
Patryk Lichota – live electronics
Ida Łowżył – harfa stalowa
realizacja dźwięku – Radek Barczak
realizacja świateł – Tomek Wróblewski
DZIAŁANIA PERFORMATYWNE:
„Opór formy”
– wypowiedzi wizualne w ramach Forum Przyszłości Kultury
Katarzyna Zolich „Europa leży umarła. Patrzą na nią Polska historia i Nowoczesna. Platforma Obywatelska, po nieudanych próbach wskrzeszenia patrzy w stronę życia”, 2017
Polska, druga dekada XXI wieku. Artystki i artyści biorą udział w licznych manifestacjach obywatelskiego nieposłuszeństwa. Nadają im plastyczny wymiar, organizują polityczną wyobraźnię, nadają protestom rytm
i formę, produkują medialne obrazy sprzeciwu. Zamiast katalogowania (licznych, różnorodnych, rozrzuconych od Puszczy Białowieskiej po Senat) „form oporu”, koncentrujemy się w na samym „oporze formy”. Poszukujemy siły w rozpoznanych, okrzepłych formach wypowiedzi artystycznej i pozaartystycznej: fotografii prasowej, psychoterapii, poezji wizualnej, pielgrzymce, blokadzie, czy też spocie telewizyjnym. Artystki i artyści robią użytek ze sztuki, znosząc fałszywą dychotomię między (publicystyczną) dokumentalną, „zaangażowaną” praktyką a bardziej abstrakcyjnymi formami („sztuką na czas pokoju”). Uczestniczki wystawy rzadko produkują materialne dzieła sztuki odnoszące się wprost do politycznego sporu, częściej działają w skali 1:1, na ulicy, w puszczy, eksmitowanej kamienicy, szpitalu czy urzędzie.
Zamiast klasycznej wystawy w białym sześcianie galerii, wykorzystujemy infrastrukturę teatru i jego funkcje: scenografię czy też plakaty anonsujące wydarzenie etc. Artystki i artyści sprawdzają skuteczność starych narzędzi, testowanych dzień po dniu, na licznych frontach: praw kobiet, ekologii, czy walce z ksenofobią. Ich głos będzie słyszalny podczas Forum Przyszłości Kultury na równych prawach, obok innych form wypowiedzi: wykładu czy dyskusji panelowej.
W wystawie „Opór formy” biorą udział: Jakub de Barbaro, Katarzyna Górna, Honorata Martin, Matki Polki na wyrębie, Rafał Milach, Pope. L, Joanna Rajkowska, Jonas Staal, Jana Szostak, Katarzyna Zolich oraz Biuro Usług Postartystycznych.
Partner Forum Przyszłości Kultury i cyklu debat poprzedzających wydarzenie – tygodnik „POLITYKA”
