Pragniemy wyrazić uznanie dla kuratorskiej koncepcji 56. Kaliskich Spotkań Teatralnych. Kuratorzy, Grzegorz Reske i Weronika Szczawińska, zaprosili spektakle, które tworzą spójną i inspirującą do dyskusji dramaturgię festiwalu, pozwalają na nowo przemyśleć problematykę sztuki aktorskiej, której dedykowane są od lat Kaliskie Spotkania Teatralne.
Przedstawienia te stawiają w centrum zainteresowania sam status aktorów, zależność ich pracy indywidualnej od zespołów, w których pracują, uwarunkowań instytucjonalnych i społecznych. Teatr jawi się tutaj przede wszystkim jako miejsce komunikacji z widzami, wyzwalające się z rutynowych procedur działania, dopuszczające w ramach przedstawienia teatralnego tworzenie osobistej wypowiedzi. Aktorzy zostają włączeni w proces konstruowania dramaturgii spektaklu, mają znaczący wpływ na kształtowanie nie tylko własnej wypowiedzi artystycznej, ale także teatralnych zasad pracy nad spektaklem. Te wyraziście wydobyte na festiwalu tendencje we współczesnym polskim teatrze sprzyjają demokratyzacji instytucji teatru. Pozwalają postawić ważne pytania: kto tworzy dramaturgię spektaklu? I kto ma prawo do występowania na scenie? Aktorstwo przestaje być traktowane jako zawodowa kasta, najważniejszym kryterium staje się zdolność tworzenia żywej komunikacji z widzami. Jednym z ważnych głosów w tej sprawie jest spektakl Kwestia techniki w reżyserii Michała Buszewicza w Starym Teatrze, pokazywany podczas 56. Kaliskich Spotkań Teatralnych poza konkursem. Występujący w tym przedstawieniu pracownicy techniczni, Jarosław Majzel, Janusz Rojek, Mirosław Wiśniewski, przekonująco udowodnili, że naruszenie tradycyjnych podziałów może przynieść teatrowi ważny impuls do przekształcania instytucjonalnych uwarunkowań jego działania z korzyścią dla wszystkich uczestników teatralnego zdarzenia.
JURY W SKŁADZIE:
Marcin Cecko
Tanja Miletić Oručević
Grzegorz Niziołek
po obejrzeniu 7 spektakli konkursowych postanowiło przyznać następujące nagrody:
Dwie równorzędne nagrody w wysokości 9 tysięcy złotych ufundowane przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego i Prezydenta Miasta Kalisza:
Nagrodę aktorską zespołowi TR Warszawa: Rafałowi Maćkowiakowi, Marii Maj, Ewelinie Pankowskiej, Adamowi Woronowiczowi za role w spektaklu Ewelina płacze w reżyserii Anny Karasińskiej.
W przedstawieniu Ewelina płacze nieoczywiste i subtelne środki aktorskie w prowadzeniu gry z własnymi wizerunkami stają się podstawą precyzyjnie zakomponowanej kolektywnej wypowiedzi. Spektakl z TR Warszawa udowadnia, że produkcja niskobudżetowa, spoza głównej linii programowej teatru, może odświeżyć wizerunek renomowanej sceny, ożywić relację z widownią.
Nagrodę aktorską zespołowi Teatru Żydowskiego im. Estery Racheli i Idy Kamińskich w Warszawie: Ryszardowi Kluge, Marioli Kuźnik, Joannie Rzączyńskiej, Izabelli Rzeszowskiej, Małgorzacie Trybalskiej, Jerzemu Walczakowi za role w spektaklu Aktorzy żydowscy w reżyserii Anny Smolar wg scenariusza Michała Buszewicza.
Spektakl Aktorzy żydowscy szczerze ujawnia konflikt pomiędzy potrzebą podtrzymywania tradycji a koniecznością jej weryfikacji w żywym doświadczeniu teatralnym. Staje się to możliwe dzięki gotowości aktorów do dzielenia się swoimi biografiami, przez co to, co prywatne, tworzy opowieść o losach kultury żydowskiej we współczesnej Polsce.
Nagrodę im. Jacka Woszczerowicza ufundowaną przez ZASP w wysokości 3 tysięcy złotych Pani Nataszy Aleksandrowitch za rolę Sabiny w spektaklu Żołnierz królowej Madagaskaru Juliana Tuwima wg Stanisława Dobrzańskiego w reżyserii Cezarego Tomaszewskiego z Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego(1757-1829), aktor, reżyser, dramatopisarz, trzykrotny dyre... More w Kaliszu.
W precyzyjnej partyturze spektaklu aktorka znajduje przestrzeń twórczej swobody. Jej niejednoznaczna obecność sceniczna wytwarza własny, wyrazisty system znaków, a równocześnie aktorka umiejętnie poddaje je procesowi samozwątpienia, kreując przejmujący i melancholijny krajobraz wewnętrzny.
Grand Prix 56. Kaliskich Spotkań Teatralnych – Festiwalu Sztuki Aktorskiej w wysokości 20 tysięcy złotych, ufundowane przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego i Prezydenta Miasta Kalisza,
Pani Agnieszce Kwietniewskiej za rolę Bruscona w spektaklu Komediant Thomasa Bernharda w reżyserii Agnieszki Olsten z Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi.
Rola Bruscona w spektaklu Komediant bezkompromisowo odsłania iluzje związane ze sztuką aktorską, a zarazem wyraża misję burzenia schematów i rutyny, nie tylko po stronie sztuki, ale i odbiorców. Aktorstwo, które zobaczyliśmy w Komediancie, tworzy teatr zdolny do autokompromitacji, który nie zasłania się niczym, teatr żywy, o wysokim, twórczym potencjale angażowania widowni w tematy egzystencjalne i społeczne.
WERDYKT JURY SPOŁECZNEGO
56. KALISKICH SPOTKAŃ TEATRALNYCH
JURY SPOŁECZNE W SKŁADZIE:
Maria Garbiec-Zybura, Andrzej Jackiewicz, Dariusz Kasprzak, Jakub Pokojowczyk, Weronika Sobczak
po obejrzeniu 7 spektakli konkursowych postanowiło przyznać:
Wyróżnienie w wysokości 1 tysiąca złotych dla Nataszy Aleksandrowitch za rolę Sabiny w przedstawieniu Żołnierz królowej Madagaskaru Juliana Tuwima wg Stanisława Dobrzańskiego w reżyserii Cezarego Tomaszewskiego z Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.
Pani Natasza Aleksandrowitch otrzymuje wyróżnienie za umiejętne wykorzystywanie nowych aktorskich środków wyrazu przy tworzeniu postaci scenicznej. Za pokazanie ekwilibrystyki ciała i mimiki.
Nagrodę w wysokości 4 tysięcy złotych dla Agnieszki Kwietniewskiej za rolę Bruscona w przedstawieniu Komediant Thomasa Bernharda w reżyserii Agnieszki Olsten z Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi.
Pani Agnieszka Kwietniewska otrzymuje nagrodę za aktorstwo absolutne i kreację, która pozostanie w pamięci na bardzo długo. Za przedstawienie udręki i ekstazy związanych z zawodem aktora. Za umiejętne i płynne osiąganie skrajnych stanów emocjonalnych. Za to, że tworząc swą postać, nie przekroczyła granicy między wielkim aktorstwem a banałem.
AKTORSTWO: NOWE WYZWANIA
Jest naszą ambicją, aby Kaliskie Spotkania Teatralne podążały śladem aktualnych tendencji w sztuce aktorskiej i tropem nieustannych zmian, jakim sztuka ta podlega. Dlatego w ubiegłym roku zdecydowaliśmy się zaprosić na KST spektakle, których charakter(gr. charakter = wizerunek), postać literacka o wyraźnie i... More kierował ku specyficznej wartości polskiej sztuki scenicznej, jaką jest zespołowość.
Uważna analiza propozycji repertuarowych ostatnich dwunastu miesięcy także pozwala zauważyć pewne wspólne – pomimo różnorodności polskiego teatru – tendencje. To przede wszystkim dalsze przyswojenie takich idei i praktyk teatralnych, które sprawiają, iż choreografia(gr. choreia = taniec + grapho = piszę), sztuka tworzenia u... More oraz warstwa wizualna i muzyczna przestają być podrzędne wobec tekstu dramatu(gr. drama), rodzaj literacki (obok epiki i liryki), obejmuj... More. Stają się one elementem równoważnym, a czasem wręcz dominującym. Teatr repertuarowy, adaptując te elementy artystycznego wyrazu, do niedawna obecne tylko w ruchu awangardowym, wykazuje chęć nadążania za współczesnością, dostosowywania swojego języka do dzisiejszej rzeczywistości.
Takie rozszerzanie formatu teatralnej sztuki wymaga również przeformułowania definicji aktorstwa. Wymaga użycia przez aktorów nowych narzędzi, do niedawna nieobecnych na scenie, lub używanych bardzo rzadko. Granie na scenie realną biografią i postacią aktora, odwracanie płci, formuły „samplowania” scen, przemiana spektaklu w sceniczny wykład, postawienie aktora w sytuacji performera, czy w końcu zapośredniczenie żywego planu scenicznego poprzez przekaz wideo, to elementy mocno osadzone w repertuarze polskiego teatru i silnie obecne w najciekawszych propozycjach repertuarowych ostatnich miesięcy. Przemiany, które dokonują się na tym polu, wymykają się skostniałym definicjom. To żywy proces, który zdecydowaliśmy się określić szerokim hasłem „nowe wyzwania” – aby zachęcić Państwa do śledzenia tych fascynujących zmian, które dokonują się tu i teraz.
Do konkursu zaprosiliśmy spektakle, które naszym zdaniem w bardzo wyrazisty sposób eksponują poszerzone środki dzisiejszego teatru. Przede wszystkim: zaprosiliśmy aktorki i aktorów, którzy w najpełniejszy, często niezwykle zaskakujący, sposób wychodzą naprzeciw nowym estetykom; młodych twórców, dla których ten nowy język jest przyrodzony, jak i starszych, którzy zaadaptowali go w twórczym dialogu z tradycją.
W programie znajdą się zarówno oryginalne, autorskie utwory, jak i adaptacje klasyki. Podobnie, jak w poprzedniej edycji, program konkursowy uzupełnią wydarzenia towarzyszące – w tym spektakl mistrzowski. Wspólnie z kaliską publicznością prezentacje śledzić będzie jury, zarówno profesjonalne, jak i (to też już – choć młoda, bo zaledwie dwuletnia – tradycja) jury społeczne, wyłonione spośród kaliskich miłośników teatru.
Mamy nadzieję, że Kaliskie Spotkania Teatralne po raz kolejny staną się świętem aktorstwa – celebracją tego trudnego i wymagającego niezwykłych poświęceń zawodu.
Grzegorz Reske, kurator Festiwalu
