20 czerwca, podczas uroczystości Otwarcia Królewskiej Galerii Rzeźby w Starej Oranżerii, w Łazienkach Królewskich, twórczość Włodzimierza Staniewskiego zostanie uhonorowana doroczną Nagrodą im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego przyznawaną przez Klub Krytyki Teatralnej sekcję polską Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (AICTMiędzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Teatralnych (Associ... More/IATC).
Nagroda im. Boya, przyznawana od 1957 roku przez kapitułę Sekcji polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (AICT/IATC), jest wyrazem uznania dla osiągnięć wybitnych twórców teatru. Pierwszym jej laureatem był Kazimierz Dejmek za inscenizację „Święta Winkelrieda” w Teatrze Nowym w Łodzi.
W gronie jej laureatów znaleźli się dotychczas między innymi: Gustaw Holoubek, Tadeusz Łomnicki, Adam Hanuszkiewicz, Tadeusz Kantor, Andrzej Wajda i Sławomir Mrożek. Nagrodę dla Włodzimierza Staniewskiego przyznano za wybitne osiągnięcia artystyczne, ze szczególnym uwzględnieniem dokonań jako twórcy Europejskiego Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”.
***
Portret Laureata
WŁODZIMIERZ STANIEWSKI jest twórcą idei, spiritus movens, założycielem, reżyserem, i dyrektorem Europejskiego Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. Instytucja ta, określana przez Staniewskiego jako jego „reżyserskie opus magnum”, jest twórczą enklawą, w której dzięki intensywnemu i rygorystycznemu treningowi aktorskiemu ciała i głosu powstają elektryzujące dzieła takie jak „Gusła” na motywach „Dziadów” Adama Mickiewicza; „Żywot Protopopa Awwakuma” na motywach rosyjskiego eposu z XVII wieku; „Carmina Burana” oparta na antologii poezji i muzyce Średniowiecza; „Metamorfozy” według Lucjusza Apulejusza, z muzyką antycznej Grecji; „Elektra” i „Ifigenia w Aulidzie”, „Ifigenia w Taurydzie” – Eurypidesa; oraz „Oratorium Pytyjskie” z sentencjami Siedmiu Mędrców z Delf i proroctwami Pytii.
Założyciel gardzienickiej Akademii Praktyk Teatralnych, dzięki której od 1997 r. realizowane są warsztaty, prowadzone przez wybitnych teatrologów, antropologów kultury i twórców teatru.
Jego wykłady i klasy mistrzowskie wpisały się w curriculum znakomitych uczelni i instytucji teatralnych za granicą, takich jak Yale, Columbia University, Waseda – Tokio, Tel Aviw University, paryska Akademia Teatralna, Royal Shakespeare Theatre w Stratford, londyńskie National Theatre Studio, czy Centrum Meyerholda w Moskwie.
Włodzimierz Staniewski jest inicjatorem nurtu „ekologii teatru”. „Doktryna teatralna Staniewskiego nazywana „ekologią teatru”, wymieniana jest dziś jako jedna z ważniejszych. Liczni artyści i grupy teatralno-animatorskie, w kraju i za granicą, czerpią obficie z eksploracji i osiągnięć Teatru „Gardzienice”. Kolejne konstelacje ludzi, których Staniewski wokół siebie gromadził stanowiły – zawsze – międzynarodowe varieté. Eksploracja Antyku i zwrócenie się ku literackim, muzycznym i mitologicznym wątkom starożytności pozwalało porozumiewać się ponad kulturowymi i stereotypowymi podziałami.” Tadeusz Kornaś „Włodzimierz Staniewski i Ośrodek Praktyk Teatralnych”, wyd. Homini 2013
Dzięki Profesorowi Jerzemu Axerowi(1917-2012), reżyser teatralny, wieloletni dyrektor (a uprz... More, na wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego powstała Pracownia Ekologii Teatru na czele której stanął Włodzimierz Staniewski i gdzie prowadzi on swój kurs mistrzowski.
„Oratorium Pytyjskie” powraca na scenę Teatru Stanisławowskiego.
Podczas uroczystości Otwarcia Królewskiej Galerii Rzeźby w Starej Oranżerii, na scenie Teatru Stanisławowskiego, odbędzie się również pokaz specjalny spektaklu „Oratorium Pytyjskie” autorstwa i w reżyserii Włodzimierza Staniewskiego. To właśnie tu, w Łazienkach Królewskich, w 2013 roku miała miejsce prapremiera słynnego „Oratorium”.
„Po połoninach i perciach, górującego nad Delfami Parnasu, niosły się gromkie apollińskie peany i dionizyjskie dytyramby. Jedne chwaliły rozum, drugie muzykę i intuicję. Mało jest w historii wersów, ujętych w jeden kodeks, tak lapidarnych w formie, głębokich i wzniosłych w treści, tak poetycko uskrzydlonych i tak muzycznych, jak „Przykazania Mędrców z Delf”. Nie tracących na aktualności . Idą (a jakże) w poprzek paplaninie naszej postkultury i prania wiary we wszelkie wartości dzisiejszego postświata. Półtorej setki maksym, wskazań, eksklamacji, nawoływań, próśb, przestróg, litanijnych zaklęć i „wniebogłosów” Ryte w stożkowym kamieniu, omfalosie, ustawionym przed świątynią Apollina, u stóp skały, z której siódmego dnia każdego miesiąca wieszczyła Pytia/Sybilla.” – Komentuje Włodzimierz Staniewski, w „Nocie Reżyserskiej do Oratorium”.
„Oratorium Pytyjskie” to połączenie wersów pochodzących z „Przykazań Mędrców z Delf” (VI wiek p. n. e.) z doskonałością – w ocenie krytyków teatralnych – śpiewnego ruchu i precyzyjnym gestem aktorów. To charakterystyczna dla Teatru Gardzienice, synkretyczna feeria barw, dźwięków i gestów dziesięciu aktorów. Teksty śpiewane i tańczone w „Oratorium” to, uważany za autentyczny, przekaz Siedmiu Mędrców z Delf, Herodota i z zapisów wieszczych Pytii. Muzyka, którą napisał Mikołaj Blajda okraszana jest słynnymi już gardzienickimi brzmieniami antycznymi.
***
O TEATRZE GARDZIENICE
Założony w 1977 roku przez Włodzimierza Staniewskiego, na wschodniej ścianie Polski, tuż przy żelaznej kurtynie, stał się znany na świecie dzięki spektaklom i rygorystycznym praktykom teatralnym. W Ośrodku Praktyk Teatralnych „Gardzienice” pracowało kilkadziesiąt artystów i animatorów kultury z Polski i ze świata. Ich wkład w misję i ślady ich twórczej obecności utrwalone są w literaturze przedmiotu i w annałach opisujących kolejne batalie i stadia ewolucji teatru. Dwóm spośród nich należą się szczególne wyrazy uznania. Są to Mariusz Gołaj i Tomasz Rodowicz. We wrześniu 2013 odbyło się otwarcie nowego kompleksu teatralnego w Gardzienicach. Doprowadzony do kompletnego zniszczenia przez kolejnych włodarzy (w ciągu sześćdziesięciu powojennych lat) – architektoniczny zespół pałacowo-parkowy został teraz podźwignięty z ruin i zgliszczy i cudownie zreanimowany. Staniewski jest inicjatorem tego przedsięwzięcia, autorem koncepcji, fundraiserem i egzekutorem realizacji – w najmniejszych detalach.
www.gardzienice.org
