Podczas wakacji TR Warszawa zaprasza na Plac Defilad, gdzie w cztery kolejne środy, od 16 lipca do 6 sierpnia, zaprezentuje filmowe rejestracje swoich głośnych spektakli. Wyświetlone zostaną: „Bzik Tropikalny” i „2007: Macbeth” Grzegorza Jarzyny oraz „Burza” i „Krum” Krzysztofa Warlikowskiego. Projekcie rozpoczynają się o godzinie 21.30, wstęp wolny. Filmy będą wyświetlane z napisami angielskimi. Partnerem pokazów jest Narodowy Instytut Audiowizualny (NInA).
Jako pierwsza, w środę 16 lipca, zostanie pokazana filmowa rejestracja spektaklu „Bzik tropikalny”, czyli debiutu teatralnego Grzegorza Jarzyny (reżyserującego wówczas pod pseudonimem Grzegorz Horst), opartego na dwóch dramatach Stanisława Ignacego Witkiewicza z 1920 r. – „Mister Price” i „Nowe Wyzwolenie”.
Już w dniu premiery (18 stycznia 1997 r.) przedstawienie zostało uznane za przełomowe i otwierające nowy rozdział w dziejach polskiego teatru. Krystain Lupa napisał o nim w Didaskaliach: „Dawno mnie tak nie zafascynowało jakieś przedstawienie. Było w nim tyle rzeczy niespodziewanych… Od samego początku zaskakujące było, że to Witkacy; tak inny pojawił się świat i tak inaczej obcowali ze sobą ludzie niż w tak zwanych Witkacowskich spektaklach – niemal już kanonicznych. Również tekst brzmiał inaczej i jakoś na nowo. A przecież był to Witkacy i to zniewalająco intymnie (…) A jednocześnie prawie niezauważalnie nastąpiło przesunięcie w koniec XX wieku z jego doświadczeniem obcości egzystencji i narkotyczną ucieczką w fikcję. Naszło mnie porównanie z „Pod osłoną nieba” Bertolucciego… I ta utrata tożsamości, i odnalezienie się całkiem gdzie indziej w pierwotnym rytmie. (…) Jakże bliskie jest to dzisiejszym zmorom, obsesjom i tajemnicom! W ten tekst Witkacowski są wplątani ludzie końca XX wieku i wcale nie ma w tym żadnego zgrzytu, wręcz przeciwnie, tekst objawia znowu swoją aktualność. Nie chodzi o ten klasyczny już zanik uczuć metafizycznych… Natomiast została ujawniona ciemna energia nowego prymitywizmu, nowej pierwotności, która jest zamknięta w dzisiejszym człowieku.” „Bzik tropikalny” zszedł z afisza TR Warszawa w 2005 r, pokaz na Placu Defilad jest więc wyjątkową okazją do zapoznania się z tym wybitnym spektaklem.
23 lipca zobaczymy „Burzę” wg Williama Shakespeare’a w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego, której premiera odbyła się w TR Warszawa w 2003 r. Jak pisał w „Tygodniku Powszechnym” Piotr Gruszczyński „Największą tajemnicą teatru Warlikowskiego jest niezwykła ambiwalencja dobra i zła (…) zło uwodzi, wodzi na pokuszenie i manowce, jest piękne i wyrafinowane. Dobro jest nieatrakcyjne, niespektakularne i niespektaklowe. Nie ma szansy zwyciężyć w rankingu na popularność, który jest miarą nowego świata (…) Splendor dobra jest cichy i pokorny. W Burzy Warlikowski stawia niemodne pytania o wartość cnoty i przywraca rangę winy”. Rejestracja spektaklu powstała we współpracy z Narodowym Instytutem Audiowizualnym w ramach cyklu „Polski Szekspir Współczesny”.
W kolejną środę, 30 lipca pokazany zostanie inny głośny spektakl Warlikowskiego – „Krum” zrealizowany w 2005 r. na podstawie dramatu(gr. drama), rodzaj literacki (obok epiki i liryki), obejmuj... More Hanocha Levina. Choć jego premiera odbyła się 9 lat temu, ten spektakl nadal jest w repertuarze TR Warszawa. „Krum” to teatr najwyższej próby, w którym nie liczą się szokujące efekty, lecz docieranie do istotnej prawdy o współczesnym człowieku. Recenzentka „Didaskaliów” Joanna Walaszek napisała po premierze, że reżyser i aktorzy „proponują nam swój sposób bycia, który dąży do porozumienia na temat wspólnoty ludzkiego doświadczenia, dąży do współbycia, które – inaczej niż początkowo w świecie Kruma – nie zasadza się na walce o dominację, panowanie, zawładnięcie. Nie polega na manipulacji, ale na oddaniu, współodczuwaniu. Współdziałaniu. (…) stawiają nas – i siebie – wobec naszej znikomości, marności, niemocy i równocześnie wobec naszego trudu, współczucia, oddania.”
Cykl filmowych prezentacji spektakli TR Warszawa zakończy w środę 6 sierpnia „2007: Macbeth” w reż. Grzegorza Jarzyny. Premiera zrealizowanej z rozmachem sztuki odbyła się w 2005 r. w hali dawnych zakładów Waryńskiego na warszawskiej Woli. W lipcu 2006 roku, na miesiąc przed wyburzeniem hali, we współpracy z Narodowym Instytutem Audiowizualnym została tam zarejestrowana filmowa wersja spektaklu. „Macbeth” Jarzyny to opowieść o zbrodni popełnionej przez jednostkę, której konsekwencję ponosi społeczność. Spektakl przede wszystkim pokazuje zło, które jest skutkiem wojny. Makbet jako krwawy koszmar to interpretacja klasyczna, ale Jarzyna przenosząc akcję dramatu Shakespeare’a do zachodniej bazy wojskowej na współczesnym Bliskim Wschodzie, dodaje nowy motyw jakim jest starcie odmiennych kultur. Jak napisała w „Didaskaliach” Joanna Targoń „koszmar staje się rodzajem bzika tropikalnego, który rozplenia się w bohaterach, zdzierając z nich powłokę cywilizowanych zachowań.” Tak daleko idąca dowolność interpretacji nadaje Makbetowi niezwykle współczesny charakter(gr. charakter = wizerunek), postać literacka o wyraźnie i... More. U Jarzyny makbetowskie problemy władzy i skorumpowanej ambicji zyskują na wyrazistości. Makbet Cezarego Kosińskiego sprawia wrażenie znękanego, a Aleksandra Konieczna jako Lady M wzbogaca adaptację o zaskakujący rys mieszczańskiego dramatu. Jarzyna przydał szkockiej sztuce jaskrawych barw, nie ujmując jednak nic z jej pierwotnego, mrocznego klimatu. W 2008 r. teatralna wersja spektaklu została wystawiona przez słynne St Ann’s Warehouse Nowym Jorku, gdzie specjalnie na tę okoliczność, w okolicach mostu Brooklyńskiego zbudowano trzypiętrową scenę. Natomiast w 2012 r. przedstawienie otworzyło festiwal w Edynburgu. Umieszczony na stronie The Guardian streaming z tego wydarzenia obejrzało blisko 12 tysięcy widzów.
Ideą projektu „Plac Defilad” w ramach którego prezentowany jest wakacyjny program artystyczny TR Warszawa jest stworzenie otwartej, wielofunkcyjnej przestrzeni publicznej w centralnym punkcie Warszawy. Plac ma stać się kulturalną wizytówką stolicy i przykładem odzyskania przez mieszkańców, swoistego „udomowienia” ważnej dla miasta, a przez lata obcej i pustej przestrzeni. W 2016 r. przed Pałacem Kultury i Nauki, od strony ul. Marszałkowskiej ruszy budowa gmachu nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej i TR Warszawa, co w znaczący sposób zmieni charakter placu. Kluczową rolę w projekcie „Plac Defilad” odgrywa współpraca różnego rodzaju instytucji kulturalnych, które współtworzą program „Placu”, a także otwartość na inicjatywy oddolne.
Jakub Krzeszowski
