Prowokujący tytuł nawiązuje oczywiście do niegdysiejszej ustawy lustracyjnej. Autor, wybitny twórca teatru lalkowego, założyciel sławnego prywatnego teatru wędrownego ¾Zusno, a przedtem wieloletni szef Białostockiego Teatru Lalek, wspomnienia autolustracyjne traktuje jako pretekst wejrzenia we własną drogę.
Za młodu zaliczany do antysocjalistycznego elementu, aresztowany i podejrzany o działalność wywrotową, w wieku dojrzałym członek Komitetu Centralnego PZPR, jeszcze później spychany (daremnie) na margines wielki artysta. Mimo swobodnego tonu wypowiedzi sugerującego, że mamy do czynienia z rodzajem pamiętnika, to jednak książka całkiem poważna, w której zdarzają się od czasu do czasy wycieczki osobiste. Także wycieczki adresowane do byłych kolegów, którym nie pozostaje dłużny, jeśli mu kiedyś dopiekli.
W swoim podstawowym jednak zrębie to opowieść z dziejów polskiego teatru lalek, a zwłaszcza jego białostockiej odnogi, a także rzecz o powoływaniu, ustanawianiu i prowadzeniu wydziału zamiejscowego warszawskiej PWST, wydziału kształcącego artystów teatru lalek. Ciepło tu wspomina ówczesnych włodarzy województwa, zwłaszcza I sekretarza KW PZPR, Zdzisława Kurowskiego, a także Tadeusza Łomnickiego, który nie dość że życzliwie odniósł się do nieco partyzanckiej formy powołania tego wydziału, ale potem roztoczył nad nową placówką PWST, jako jej rektor, prawdziwie ojcowską opiekę.
Zdarzają się w tej opowieści fragmenty powstałe najwyraźniej z kronikarskiego obowiązku, zwłaszcza gdy autor szczegółowo wylicza zasługi poszczególnych osób. związanych ze szkołą czy teatrami, które Rau prowadził lub którym kibicował. Ale zdarzają się prawdziwe perły, osobiste i zarazem głębokie analizy dorobku wielkich artystów polskiej sceny lalkowej, a zwłaszcza niezapomnianego Jana Wilkowskiego czy Andrzeja Dziedziula, mistrza improwizowanego, inkrustowanego animacjami monodramu. Książka nie tylko dla miłośników teatru, bo przy okazji rzucająca nieco światła na rozmaite odcienie bieli i czerni z okresu PRL.
Tomasz Miłkowski Oficyna Wydawnicza STOPKA, s. 226 + nlb ilustr., ISBN 978-83-85734-81-9
Recenzja opublikowana w Magazynie Literackim Książki
