Przejdź do treści

Tańczące kaligrafie

O sukcesie pierwszego chińskiego zespołu tańca nowoczesnego  Cloud Gate Dance Theatre i festiwalu w Singapurze pisze Iwona Uberman.


Tajwański choreograf Lin Hwai-Min odpowiada chętnie na zadawane mu pytania dotyczące jego pracy artystycznej, codziennego treningu członków zespołu, procesu powstania i źródeł ispiracji obecnego przedstawienia. Skierowane na istotne lub praktyczne sprawy zainteresowania widzów, zdają się mu odpowiadać. Tutaj, przed czynnie uczestniczącą w życiu kulturalnym publicznością Singapuru, której artysta jest już dobrze znany (to piąty występ gościnny zespołu z Tajwanu w mieście), Lin nie musi obawiać się natrętnych pytań dotyczących procentu zachodnich i wschodnich elementów w jego przedstawieniach, pytań, które nie prowadzą do nikąd i wobec których Lin czuje się bezradny. Pytania te stawiane są często przez europejską i amerykańską publiczność. Tu, w Singapurze życie codzienne mieszkańców miasta składa się z elementów obu kręgów kulturowych. Wschód i Zachód łączą się na wyspie we wspaniałą, niepowtarzalną całość. Różnorodność jest oczywistością, a o procentowym składzie poszczególnych elementów nie opłaca się rozmawiać.

Znajdujemy się w Esplanade – Theaters on the Bay, architektonicznie fascynującym – niedawno otwartym i w Singapurze ciągle jeszcze wzbudzającym kontrowersje –  najnowocześniejszym centrum kulturalnym świata. Przedstawienie dobiegło przed chwilą końca. Otworzyło ono festival sztuki chińskiej, Chinese Festival of Arts, który trwa od 3 do 12 lutego 2006. W jednym z pomieszczeń Esplanade odbywa się właśnie spotkanie z publicznością. Przedstawicielem bohatera wieczoru, Cloud Gate Dance Theatre of Taiwan, jest  założyciel i kierownik zespołu, Lin.

Cloud Gate powstał jako pierwsza w historii chińska (czyli dokładniej mówiąc: powstała w chińskim kraju i złożona z chińskich artystów) grupa nowoczesnego tańca. Lin założył swój zespół w roku 1973 w Fu-Hsing (Tajwan). Dzisiaj należą do niego dwa tuziny tancerzy. Występują oni od ponad dziesięciu lat na wszystkich kontynentach. Niektórzy krytycy tańca uważają zespół za obecnie wiodący w dziedzinie nowoczesnego tańca w Azji (The Times, London), inni zaliczają go do najlepszych zespołów tanecznych świata (The Globe and Mail, Toronto, Morning Herald, Sydney).

Po dwóch wcześniejszych przedstawieniach Lina, „Songs of the Wanderers” 1994 oraz „Moon Water” 1998, które wywołały w wielu krajach entuzjastyczne reakcje, Cloud Gate prezentuje obecnie trzecią pracę z cyklu „Cursive”. Kolejno powstałe w latach 2001, 2003, 2005 przedstawienia „Cursive I”, „Cursive II” i „Cursive III” są zakorzenione w  kulturze chińskiej i czerpią inspirację przede wszystkim z dzieł chińskiej kaligrafii.

                                                                1

Lin przedstawiał już wielokrotnie w wywiadach proces powstawania obecnej artystycznej pracy. Punktem wyjściowym było oddanie się studiom dzieł kaligrafii. Podczas zgłębiania głównych pryncypiów oraz technik tej dziedziny Lin zauważył, że jeśli pominie się różnice w stylach, można odkryć wspólny element we wszystkich dziełach na ryżowym papierze. Elementem tym jest skumulowana energia, którą mistrzowie kaligrafii przekazują obiektowi w procesie jego powstawania. Obserwacja majstrów podczas ich zajęcia, szczególnie obserwacja wkładanego przez nich wysiłku w wykonywaną pracę, jest dla Lina porównywalna z wysiłkiem walczącego wojownika podczas pojedynku na miecze. Choreograf nie wykorzystał tej myśli od razu, ale z czasem wprowadził ją jako jeden z elementów do nowego przedstawienia.

Pierwsza faza pracy z tancerzami, którzy podczas codziennego treningu wykonują ćwiczenia należące do kanonu ruchu nowoczesnego tańca, klasycznego baletu, tai chi, gestów opery chińskiej, wschodniej szkoły technik walki (np. kung fu) i medytacji, rozpoczęła się od improwizacji. Lin wyświetlał na ścianie powiększone znaki kaligraficzne i zachęcał tancerzy do improwizacji na ich motywach. Zgromadzony w ten sposób materiał stał się bazą dla późniejszego przedstawienia.

Z zebranych sekwencji ruchowych, porównywalnych z linią pędzla lub atramentu, z nowoodkrytych pozycji ciała, przedstawiających znaki kaligraficzne, oraz z napięcia powstałego między wzorcami i nowymi figurami rozwinęła się jedna z płaszczyzn przedstawienia. Szczególna siła i witalność poszczególnych obrazów powstała dzięki wprowadzeniu ruchów i pozycji wywodzących się ze szkoły walki.

Ogólny obraz przedstawienia uzupełnia scenografia: pusta scena i wyświetlane na kulisach fragmenty arkuszy kaligrafii harmonizują z ruchem scenicznym. Ważną rolę odegrywa także kompozycja świetlna. Cieszący się obecnie sławą jednego z najlepszych „malarzy światła” designer Chang Tsao-Tao, oświetlił scenę w surowym, klasycznym stylu, wykorzystując jednak także abstrakcyjne świetlne znaki. Powstające obrazy świetlne przypominają niekiedy rozwijane arkusze ryżowe.

Akustyczną warstwę przedstawienia tworzy muzyka Qu Xio-Song, współczesnego kompozytora chińskiego mieszkającego w Shanghai-u. Kameralna kompozycja na wiolonczelę i trzy perkusje wnosi napięcie wynikające z kontrastu między płynnymi dźwiękami wiolonczeli i eksplozywnymi sygnałami perkusji. Liczne pauzy nadają utworowi medytacyjny charakter, pasujący bardzo do nastroju kaligraficznych obrazów.

                                                               2

Właściwie już przed występem Cloud Gate Dance wiedziano, że będzie on sukcesem. Ostatecznie słyszano dużo wcześniej w Singapurze o entuzjastycznych krytykach przedstawienia w tak renomowanej prasie zagranicznej jak New York Times, Chicago Sun Times i niemieckiej Süddeutsche Zeitung. Oczekiwano więc mistrzowstwa w prezentacji opanowania techniki ruchu ciała, oczekiwano precyzji i fascynujących obrazów scenicznych w choreografii Lina. Ale także przygotowana na niezwykłe przeżycia publiczność wstrzymywała raz za razem oddech podczas przedstawienia. To arcydzieło estetyki o zrozumiałym i prostym przekazie: „piękno istnieje naprawdę na tym świecie” emanuje czarem, któremu nie można się oprzeć. Wieczór jest dużym przeżyciem, i mimo że przedstawienie dopiero rozpoczęło festival i na publiczność Singapuru czekają jeszcze inne obiecujące imprezy, już teraz, podczas spotkania z Lin Hwai-Min ma się pewność, że zaprezentowana przed chwilą inscenizacja Cloud Gate Dance Theatre of Taiwan należy do wielkich wydarzeń w czasie południowoazjatyckich dni chińskiej sztuki w roku 2006.

Iwona Uberman

Leave a Reply